Wprawa w góry to wspaniała przygoda, która pozwala zadbać o swoje zdrowie fizyczne i psychiczne, oderwać się od stresującej codzienności i obcować z pięknem natury. Żeby jednak w pełni korzystać z uroków pięknych krajobrazów, trzeba w pierwszej kolejności zadbać o bezpieczeństwo w górach – zimą, jak i latem – gdzie nieprzewidziane sytuacje lub nagłe zmiany pogody mogą zagrozić zdrowiu, a nawet życiu. Dzięki przestrzeganiu podstawowych zasad, masz szansę poczuć się na szlaku dużo pewniej!
Dokładne planowanie ścieżki i czasu – klucz do bezpiecznej wyprawy
Podstawą każdej udanej wyprawy górskiej jest staranne planowanie. Zanim postawisz pierwsze kroki na szlaku, uważnie wybierz trasę. Dopasuj trudność szlaku do umiejętności i kondycji fizycznej wszystkich uczestników wycieczki. Wybierając ścieżkę, korzystaj z aktualnych map i przewodników, uwzględniających ewentualne zmiany i ograniczenia na szlaku. Ważną kwestią jest realistyczne oszacowanie czasu koniecznego na przebycie zaplanowanej trasy. Zasady bezpieczeństwa w górach mówią o tym, żeby skupić się na możliwościach najsłabszego z uczestników, a także, by uwzględnić przerwy w wędrówce. Dokonując obliczeń, zwróć uwagę na prognozowaną pogodę, która może utrudnić/uniemożliwić i czasami znacząco wydłużyć marsz. Pamiętaj też o zwróceniu bacznej uwagi na oznakowania szlaku, dzięki czemu nie zgubisz się podczas drogi. W trosce o bezpieczeństwo w górach warto poinformować bliskich o swoich planach, a nawet przesłać im swoją trasę i planowany czas powrotu. Dobrym pomysłem może być udostępnienie komuś możliwości śledzenia trasy na bieżąco.
Jak przygotować się kondycyjnie do wyprawy w góry?
Bezpieczeństwo w górach zależy w dużej mierze od przygotowania kondycyjnego. Mowa przede wszystkim o dłuższych i bardziej wymagających trasach. Od czego zacząć? Jeśli prowadzisz na co dzień siedzący tryb życia, najlepszym sposobem na zadbanie o bezpieczeństwo w górach latem czy wiosną będą regularne marsze. Zacznij od spacerów, stopniowo wydłużając swoje trasy i podnosząc ich stopień trudności. Pomocne będę też regularne treningi cardio, na przykład bieganie, rower, basen czy taniec, które poprawiają wydolność tlenową i wytrzymałość. Warto zdecydować się też na ćwiczenia skupiające się na mięśniach pośladków i nóg. Może to być na przykład wchodzenie po schodach lub ćwiczenia na steperze. Istotnym elementem przygotowań powinny też być treningi siłowe, rozciąganie oraz marsze z ciężkim plecakiem. Dzięki tak kompleksowemu podejściu znacząco zwiększa się bezpieczeństwo w górach, spada natomiast ryzyko kontuzji.
Jakie sprzęty warto zabrać w góry dla bezpieczeństwa?
Podstawą bezpieczeństwa w górach zimą i latem jest solidne, wygodne obuwie, najlepiej wysokie. Buty trekkingowe zapewniają dobrą przyczepność, ochronę stopy przed urazami, wilgocią i chłodem, a dodatkowo stabilizują kostkę. Oprócz obuwia i odpowiedniej odzieży, o której opowiemy więcej za chwilę, podczas wyprawy w góry niezbędny będzie pojemny i wygodny plecak, dostosowany do długości wyprawy. Przydadzą się też sprzęty i akcesoria takie jak: mapa i kompas, latarka czołowa (teoretycznie trzy ostatnie urządzenia można zastąpić smartfonem, ale zdecydowanie nie zalecamy tego), apteczka, telefon komórkowy, jedzenie i picie, okulary przeciwsłoneczne, sznurek i karabinki, raki i czekan (zimą). Planujesz być podczas swojej wyprawy również nad jeziorem? Zadbaj o bezpieczeństwo w górach i nad wodą. Pamiętaj o trzymaniu się brzegu, jeśli nie umiesz pływać. Zabierz też ze sobą linkę ratunkową, nigdy nie wiadomo, kiedy może się przydać. W łódce natomiast konieczne jest używanie kamizelek ratunkowych.
Jak zareagować na zmienne warunki pogodowe w górach?
W przypadku pogody w górach jedyną pewną rzeczą jest jej zmienność. Bardzo często zdarza się, że wyruszając z samego rana, spotykamy się ze ścianą chłodu. Następnie grzejemy się w pełnym słońcu, a podczas powrotu zaskakuje nas deszcz i silny wiatr. Dla zapewniania sobie bezpieczeństwa w górach ważną sprawą jest regularne sprawdzanie informacji o pogodzie i obserwowanie otoczenia. Warto też być przygotowanym na każdą okoliczność. Górską klasyką jest ubieranie się „na cebulkę", zaczynając od bielizny termoaktywnej, odprowadzającej wilgoć z dala od skóry i utrzymującej komfortową temperaturę ciała. Właściwie zawsze warto mieć przy sobie choćby lekką kurtkę, stanowiącą solidną ochronę przed deszczem. Praktyczne są też softshelle damskie lub softshelle męskie, łączące w sobie zalety wielu warstw odzieży. Są oddychające i chronią przed wiatrem oraz chłodem.
Zasady zachowania się na szlaku
Istnieją pewne zasady zachowania na szlaku, których należy przestrzegać ze względu na bezpieczeństwo i szacunek do przyrody. Przede wszystkim trzeba trzymać się trasy. Skracanie sobie drogi czy zbaczanie z trasy niesie ze sobą różne zagrożenia np. ryzyko zgubienia trasy. Jeżeli pojawi się ktoś, kto potrzebuje jakiejkolwiek pomocy, koniecznie trzeba jej udzielić. Warto więc przed wyjazdem przypomnieć sobie zasady pierwszej pomocy. Z uwagi na mieszkające w górach zwierzęta trzeba unikać niepotrzebnego hałasu oraz śmiecenia – każdy papierek należy zabrać z powrotem ze sobą. Znaki bezpieczeństwa w górach informują o potencjalnych zagrożeniach i pomagają zachować się właściwie. Najważniejsze z nich to: znaki zakazu wstępu, oznaczające miejsce niedostępne dla turystów, znaki ostrzegające przed zagrożeniem lawinowym, oznaczenia szlaku oraz znaki informujące o miejscach szczególnie narażonych na spadające kamienie. Na każdy ze znaków należy zwracać baczną uwagę podczas swojej wędrówki. Zasady bezpieczeństwa w górach dla dzieci dotyczą przede wszystkim doboru stosunkowo łatwej trasy, tempa marszu i regularnych przerw na odpoczynek i posiłek.
Pierwsza pomoc w górach – co warto wiedzieć?
Każdy turysta górski powinien nie tylko wiedzieć, jak wezwać pomoc, ale też mieć podstawową wiedzę z zakresu udzielania pierwszej pomocy, a najlepiej zaliczyć odpowiedni kurs. W razie wypadku kluczowe jest zadbanie o swoje bezpieczeństwo i szybka ocena sytuacji. Kiedy wszystko jest pod kontrolą, można zająć się ustabilizowaniem poszkodowanego i zapewnieniem mu ciepła. W górach zawsze należy mieć ze sobą apteczkę. Jeśli dojdzie do wypadku lub zaginięcia w górach, należy niezwłocznie wezwać pomoc, dzwoniąc pod alarmowy numer bezpieczeństwa w górach: GOPR/TOPR: 985 lub 601 100 300.
Wyprawy zimą – jak zadbać o ciepło i bezpieczeństwo?
Zasady bezpieczeństwa w górach zimą i latem są podobne, jednak w czasie chłodniejszej pory roku niebezpieczeństw jest więcej. Przede wszystkim trzeba zadbać o ochronę przed upadkiem i mrozem. Sprzęty takie jak raki i czekan znacząco zwiększają bezpieczeństwo. Jeśli natomiast chodzi o odzież, przydatna będzie bielizna termoaktywna, następnie polar damski lub męski i solidna, lekka kurtka, na przykład puchowa czy z puchem syntetycznym. Niezbędne będą też właściwe akcesoria, np. szaliki, maski, kominiarki, opaski czy rękawice. Bezpieczeństwo w górach zależy przede wszystkim od nas samych. Dobre przygotowanie, rozsądek i przestrzeganie najważniejszych zasad na szlaku pozwolą Ci cieszyć się pięknem krajobrazów bez ryzyka kontuzji lub poważnej utraty zdrowia. Udanej wędrówki!