Tatrzański Mnich to bez wątpienia jeden z najbardziej charakterystycznych szczytów w naszych najwyższych górach. Każdy, kto choć raz był nad Morskim Okiem, kojarzy migoczącą powyżej stawu sylwetkę siedzącego mnicha. Choć dawniej był uważany za szczyt niedostępny, a później za jeden z najtrudniej dostępnych w całych Tatrach, dziś należy do jednego z najpopularniejszych celów wspinaczkowych początkujących jak i doświadczonych wspinaczy.
Gdzie znajduje się Mnich?
Mnich to tatrzański szczyt o wysokości 2068 n n.p.m., znajdujący się w Dolinie Rybiego Potoku. Położony jest powyżej południowo-zachodniego brzegu Morskiego Oka, znad którego wyrasta jego 675 metrowa sylwetka. Jest - tuż obok Mięguszowieckich Szczytów - drugim najbardziej charakterystycznym elementem otoczenia tego jeziora. Jego słynna północno-wschodnia ściana turni opada prawie pionowo 260 m – to tędy prowadzą jedne z najtrudniejszych dróg wspinaczkowych w Tatrach. Natomiast znacznie łatwiejsze drogi wiodą ścianą zachodnią, od strony Dolinki za Mnichem. Choć nie jest to szczyt wybitny – Mnich jest o 400 metrów niższy od pobliskiego masywu Mięguszowieckiego i Cubryny – za sprawą swojego wyjątkowego kształtu wyróżnia się w otoczeniu Morskiego Oka wyjątkowo, stanowiąc cel wypraw wielu wspinaczy.
Z czego składa się Masyw Mnicha
Masyw Mnicha znajduje się w górnych piętrach Doliny Rybiego Potoku, pomiędzy Dolinką za Mnichem od strony północno-wschodniej a Mnichowym Żlebem, który oddziela go na południowym wschodzie od masywu Cubryny i Mięguszowieckich Szczytów. Mnich składa się z trzech głównych wzniesień zwanych Mnichem, Mniszkiem (ok. 2045 m n.p.m.) oraz Ministrantem. To w ścianach Ministranta znajduje się największy okap w Tatrach, jest jednak jednak widoczny jedynie od strony północno-wschodniej, ku której opada Mnichowy Żleb. Z kolei z Mnichową Kopą Mnich połączony jest ledwo widocznym i trawiasto-piarżystym grzbietem. Droga na Mnicha jest łagodniejsza od strony zachodniej – tam prowadzi przez skalno-trawiasty taras, zwany Mnichowymi Plecami. Sama turnia ma dwa położone blisko siebie wierzchołki, z których wyższy północno-wschodni utworzony jest z wielkiego, pochyłego skalnego bloku.
Nie należy zapominać, że w otoczeniu Morskiego Oka znajdują się jeszcze trzy inne szczyty o podobnej nazwie: Zadni Mnich, Żabi Mnich oraz Roztocki Mnich.
Tatrzański Mnich - nazwa i znaczenie w polskiej kulturze
Nazwa Mnicha ma ścisły związek z budową góry, która kształtem przypomina postać siedzącego mnicha w kapturze.Nawiązują do niej także liczne ludowe podania o mnichu wędrującym po Tatrach, który zginął od uderzenia piorunem i po śmierci przybrał kształt skały, która do dziś stoi nad brzegiem Morskiego Oka.
Sama nazwa "Mnich" po raz pierwszy została zapisana już w 1721 roku przez Gabriela Rzączyńskiego. W XIX wieku sam szczyt był opisywany przez poetów – Seweryna Goszczyńskiego oraz Bogusza Stęczyńskiego.
Zarys Mnicha jest symbolem, który umieszczono na "blasze przewodnickiej" (odznace) przewodników tatrzańskich. Nic też dziwnego – szczyt ten jest w końcu wyjątkowo charakterystycznym elementem całej panoramy Tatr Wysokich, z łatwością rozpoznawalnym przez amatorów górskich wędrówek.
CZYTAJ TAKŻE:
Jak zdobywano Mnicha
Pierwszym zdobywcą Mnicha był Jan Gwalbert Pawlikowski wraz z przewodnikiem Maciejem Sieczką w roku 1879. Fakt ten uznawany jest niekiedy za dzień narodzin polskiego taternictwa. Z ich relacji wiemy, że Maciej Sieczka wspinał się w... góralskich kierpcach! Z kolei pierwsze wejście na Mnicha zimą miało miejsce w roku 1910, a dokonali go Henryk Bednarski, Jerzy Cybulski, Walery Goetel, Józef Lesiecki, Leon Loria oraz Stanisław Zdyb.
Za najtrudniejszy wariant wspinaczkowy drogęna Mnicha uważa się drogę biegnącą ścianą północno-wschodnią, najlepiej widoczną od strony Morskiego Oka. Po raz pierwszy została pokonana w 1942 roku przez Czesława Łapińskiego oraz Kazimierza Paszuchę, przy użyciu techniki sztucznych ułatwień, przy czym ominęli oni fragment kluczowych trudności. W całości droga ta została ostatecznie zdobyta przy użyciu nitowania (tj. wiercenia w ścianie skały dodatkowych otworów i osadzania w nich metalowych nitów) w 1955 roku przez Jana Długosza i Andrzeja Pietscha (słynny Wariant R na Mnichu). Natoiast pierwsze przejście klasyczne tej drogi (tzw. "odhaczenie") miało miejsce dopiero w 1991 roku, dokonali go Piotr Dawidowicz oraz Michał Wayda.
Wspinaczka na Mnicha - jak zacząć?
Na szczyt nie prowadzi żaden znakowany szlak turystyczny, jest on natomiast dostępny drogami taternickim, przy czym od wspinaczy nie wymaga się żadnych dodatkowych uprawnień - jedynym warunkiem jest wpis w elektronicznej książce wyjść taternickich Tatrzańskiego Parku Narodowego (znajdziemy ją pod adresem: wspinanie.tpn.pl) - po powrocie ze wspinaczki należy się z niej wypisać. A czeka nas wyjątkowo przyjemna wspinaczka tatrzańska, do której wymagana jest poprawna kondycja, brak lęku przed ekspozycją oraz podstawowe umiejętności wspinania i asekuracji. Niezbędne jest też stosowne wyposażenie w sprzęt wspinaczkowy. Wprawdzie taternicy śmieją się czasem, że Mnich to "najlepiej obita skałka podkrakowska" - na najpopularniejszych drogach są umieszczone stałe punkty asekuracyjne - niemniej friendy i kości są nieodzowne.
Najprostsze drogi wspinaczkowe na Mnicha wykorzystywane są dziś przede wszystkim przez początkujących wspinaczy oraz zaawansowanych turystów, którzy wynajmują przewodnika wysokogórskiego. Jeśli nie jesteśmy zatem doświadczonymi taternikami, przy wyjściu na Mnicha najlepiej skorzystać z pomocy uprawnionych przewodników tatrzańskich, którzy za opłatą wprowadzają turystów na sam szczyt. Dbają oni o bezpieczeństwo swoich klientów, asekurując oraz wskazując odpowiednie chwyty i stopnie, prowadzą także stosowny instruktaż. Taka wycieczka z doświadczonym przewodnikiem może być doskonałym wstępem do naszej kariery taternickiej. Do prowadzenia wycieczek po drogach wspinaczkowych uprawnieni są licencjonowani przewodnicy klasy II i I, koszt uczestnictwa w takiej wspinaczce wynosi ok. 500 zł. Natomiast wyjście samodzielne wymaga już posiadania umiejętności taternickich w radzeniu sobie ze wspinaczką i elementarną asekuracją, łącznie z umiejętnością zjazdów na linie. Tu niewątpliwie wskazane jest ukończenie szkolenia, najlepsze zapewni pełny kurs taternicki.
CZYTAJ TAKŻE:
Drogi wspinaczkowe na Mnicha dla (prawie) każdego
Chcąc dostać się pod Mnicha, należy wyruszyć spod schroniska PTTK nad Morskim Okiem żółtym szlakiem w stronę Szpiglasowej Przełęczy i Szpiglasowego Wierchu (tzw. "ceprostradą"), a przy odejściu szlaku na Wrota Chałubińskiego podążyć czerwonym szlakiem. Po ok. 200 metrach wędrówki skręcamy na nieznakowaną, dobrze wydeptaną ścieżkę, która prowadzi w stronę Mnicha - w jej wyszukaniu pomocne będą liczne kopczyki kamienne, ustawiane przez taterników. Czas podejścia ze schroniska szacowany jest na około jednej godziny szybkiego marszu, natomiast idąc spacerowym krokiem - do półtorej godziny.
Trasa od schroniska PTTK nad Morskim Okiem do odejścia ścieżki podejściowej na Mnicha od szlaku czerwonego (na Wrota Chałubińskiego)
Do w miarę łatwych dróg wspinaczkowych na szczyt Mnicha zaliczają się:
- Droga "Przez Płytę", pokonująca zachodnią ścianę Mnicha, jednowyciągowa. W skali taternickiej droga ma stopień II+, a największe trudności napotkamy podczas trawersu przez płytę - wielką płytę podszczytową, kończącą się u dołu niewielkimi przewieszkami. Droga zaczyna się na Mnichowej Przełączce Wyżniej, położonej miedzy Mnichem a Mniszkiem. Na szczycie znajduje się stały punkt asekuracyjny, do którego wpinamy się lonżami i który wykorzystujemy do zjazdu.
- "Droga Robakiewicza" (Zacięcie Robakiewicza), biegnąca na zachodniej ścianie Mnicha. To droga trzywyciągowa, w skali trudności: III, która jest nieco trudniejszym wariant wejścia na Mnicha. Zaczyna się ona u podstawy ściany północno-zachodniej, z której systemem zacięć dochodzimy do platformy podszczytowej, i dalej przez płytę wspinamy się na szczyt. Drogę jako pierwszy przeszedł w roku 1950 zespół Maciej Robakiewicz i Jan Ziemilski.
- "Droga Klasyczna" - historyczna droga na ścianie północno-zachodniej, która prowadzi na lewo od Drogi Robakiewicza. To droga czterowyciągowa, niezbyt trudna aczkolwiek wymagająca już pewnych umiejętności taternickich (w skali trudności: IV+), dla nieco bardziej zaawansowanych wspinaczy. Jako pierwsi przeszli ją w roku 1908 Gyula Komarnicki i Roman Kordys. Wiedzie ona z Dolnych Półek Mnichowych płytami i zacięciami, do Górnych Półek Mnichowych i dalej na szczyt, omijając płytę z lewej strony.
- "Droga Orłowskiego" - także na ścianie północno-zachodniej, trudniejsza od Drogi Klasycznej (w skali trudności: V-). Zaczyna się na Dolnych Półkach Mnichowych i prowadzi płytami, zacięciami i kominem, na drodze najtrudniejszym miejscem jest dość duża przewieszka. Po drugim wyciągu łączy się ona z Drogą Klasyczną. Pierwszy raz przeszedł ją Tadeusz Orłowski w roku 1948.
Aby zejść z Mnicha konieczne jest wykonanie zjazdu ścianą zachodnią, potrzebna jest lina minimum 50-metrowa. Zjeżdżamy przez płytę na dużą platformę zasłaną wielkimi skalnymi złomami, stąd już ścieżką zejściową na piechotę do szlaku i schroniska.
Oprócz opisanych tu dróg na szczyt Mnicha wiedzie jeszcze wiele innych wariantów wspinaczkowych, o różnym stopniu trudności - najtrudniejsze znajdują się na ścianie wschodniej. Jeśli złapiecie wspinaczkowego bakcyla, niewątpliwe traficie i na nie.
Jaki ekwipunek jest niezbędny na Mnichu?
Jeśli wybieramy się na wspinaczkę z wynajętym przewodnikiem tatrzańskim, z reguły wymagane są tylko odpowiednie buty oraz odzież - z reguły każdy przewodnik dysponuje kompletem wyposażenia wspinaczkowego dla całego zespołu i udostępnia go na czas wspinaczki. Do zdobywania Mnicha najlepsze będą oczywiście buty wspinaczkowe, choć na opisanych tu drogach sprawdzą się też buty podejściowe. Warto zadbać o wygodne, nie krępujące ruchów spodnie wspinaczkowe, nieodzowna jest bielizna termoaktywna - wspinaczka jest dość wymagająca fizycznie. W plecaku wspinaczkowym konieczna jest kurtka przeciwdeszczowa na wypadek załamania pogody. A na dłoniach przydadzą się rękawiczki wspinaczkowe.
Jeśli myślimy poważniej o wspinaczce, zacznijmy kompletowanie sprzętu od uprzęży asekuracyjnej i kasku wspinaczkowego. Do tego karabinek osobisty HMS, przyrząd asekuracyjny i zjazdowy (np. "kubek"). To na początek, następnym etapem będzie zakup liny wspinaczkowej, pętli, karabinków, ekspresów, friendów...
I na koniec - w telefonie wpisujemy numery alarmowe do tatrzańskich służb ratunkowych: numer alarmowy: 985 lub 601 100 300 oraz w miarę możliwości instalujemy bezpłatną aplikację Ratunek - aplikację i opis jej funkcji znajdziecie na stronie www.ratunek.eu.
Wspinanie w Tatrach to fantastyczna przygoda, zaś Mnich jest zdecydowanie jednym z najciekawszych i najpiękniejszych górskich szczytów. Jeżeli chcielibyście zacząć swoją przygodę z tatrzańską skałą - zacznijcie od niego!
Zdjęcia: Klaudia Tasz (przewodnik tatrzański) i autor
