Turystyka, zarówno ta górska jak i nizinna, kojarzy się głównie z ciekawymi szlakami, biwakowaniem w terenie, nocowaniem w schronisku oraz długimi rozmowami z innymi piechurami przy wieczornym ognisku. Ale jest jeszcze coś, co sprawia wiele radości w turystyce i dodaje jej dodatkowego smaczku, i to dosłownie! A jest to gotowanie i spożywanie posiłków podczas wędrówki.
Nieważne, czy idziemy solo czy w grupie, jedzenie odgrywa istotną rolę zarówno dla naszego organizmu, jak i kontaktów z innymi turystami czy towarzyszami wspólnej wędrówki. Jednak, aby wygodnie i bezproblemowo przyrządzić pożywienie i je zjeść trzeba zaopatrzyć się w odpowiednie naczynia i sztućce. W tym odcinku naszego outdoorowego poradnika chciałbym podpowiedzieć Wam, jakie naczynia turystyczne warto zabrać ze sobą na górską włóczęgę.
Czym charakteryzują się naczynia turystyczne?
Z pewnym sentymentem muszę stwierdzić, że czasy używania podczas biwakowania starej poobijanej menażki typu "harcerz" oraz ciężkiego stalowego kompletu sztućców połączonego kółkiem odeszły do lamusa. Obecnie producenci sprzętu kempingowego jak np. Pinguin, Sea to Summit czy Primus oferują nowoczesne, lekkie i kompaktowe naczynia oraz sztućce wykonane z bezpiecznych dla zdrowia materiałów. Zestawy takich naczyń lub pojedyncze komponenty są niezwykle trwałe, a przy tym także estetyczne oraz po prostu ładne. Materiały z których są wykonane to przede wszystkim stal, aluminium oraz tworzywa sztuczne. Oferta producentów jest na tyle szeroka, że na pewno każdy smakosz gotowania w terenie znajdzie coś dla siebie.
Podsumowując, naczynia turystyczne uznanych producentów powinny być:
- lekkie
- trwałe
- bezpieczne dla zdrowia
- estetycznie wykonane
- zestawy naczyń powinny być kompaktowe i uniwersalne
- łatwe do umycia i przechowywania
- mieć odpowiednio dobraną pojemność do sposobu ich użytkowania
- kosztować adekwatnie do jakości produktu
Myślę, że śmiało można się kierować tymi cechami przy wyborze naczyń do turystyki. Oczywiście wybór odpowiedniego zestawu będzie indywidualny dla każdego turysty. W turystyce plecakowej najlepiej sprawdzą się naczynia lekkie i kompaktowe po złożeniu. A podróżując autem czy vanem można wybrać większe i przy tym cięższe zestawy, za to wygodniejsze w użytkowaniu. Warto przed zakupem przemyśleć, co i do czego będzie potrzebne i będzie najbardziej uniwersalne.
Co wchodzi w skład zestawu naczyń turystycznych?
Każdy turysta, który lubi biwakować i przyrządzać potrawy samemu ma swój ulubiony i sprawdzony zestaw naczyń. W zasadzie można powiedzieć, że co turysta to inny zestaw biwakowy. Jednak są pewne elementy, które są praktycznie używane przez wszystkich w terenie, nawet podczas jednodniowych wycieczek. Jednym może wystarczyć minimalny zestaw w postaci łyżki, kubka i menażki. A jeszcze inni lubią mieć rozbudowany kompletny zestaw naczyń. Do podstawowych naczyń i akcesoriów turystycznych służących do gotowania i spożywania posiłków w terenie zaliczamy:
- patelnia
- czajnik turystyczny
- porządny nóż do krojenia
Uzupełnieniem powyższych elementów mogą być także:
- kawiarka
- uchwyt do menażek i kubków, jeśli gotujemy na ogniu
- butelka na wodę
Oczywiście jeśli chcemy gotować w terenie to potrzebne też będą:
- kuchenka turystyczna
- średni lub duży kartusz z gazem
- przyda się też osłona przeciwwiatrowa
Warto też zaopatrzyć się w mini gąbkę i płyn do mycia naczyń w jakiejś małej buteleczce (jak najbardziej przyjazny środowisku) oraz w worek na śmieci.
Jak widać trochę tego jest i potrafi wszystko zajmować sporo miejsca w plecaku. Nie mówiąc już o tym, że waga całego zestawu może być spora. Dlatego warto wybierać jak najlżejsze zestawy naczyń lub poszczególne elementy. Maszerując w kilka osób warto rozważyć rozłożenie elementów na wszystkich uczestników wyjazdu. Maszerując samemu można stosować pewien minimalizm, jeśli chodzi o wybór naczyń. Ja od lat planując wycieczki zabieram praktycznie ten sam zestaw składający się z: palnika i małego kartusza chowanych do dwóch składających się w całość menażek, do tego kubek aluminiowy o pojemności 450 ml, tytanowa łyżka lub zwykły spork, uchwyt do menażek i zapalniczka. W małym dodatkowym zamykanym szczelnie pojemniku mam spakowane trochę kawy, herbaty, cukru i przyprawy w specjalnym pojemniczku Light my Fire. Do tego butelka z wodą oczywiście. No i nóż, czyli mój ulubiony nóż Opinel No.8.
Prawda jest taka, że każdy musi wybrać odpowiedni dla siebie i pasujący do uprawianego rodzaju outdoorowej aktywności zestaw naczyń i akcesoriów. Kilka biwaków połączonych z gotowaniem sprawi, że stworzy się podstawowy sprawdzony zestaw naczyń, i będzie on korygowany i dostosowywany do kolejnych wyjazdów.
Z jakiego materiału naczynia turystyczne będą najlepsze?
Od wielu już lat firmy specjalizujące się w tworzeniu naczyń i akcesoriów turystycznych produkują je z czterech materiałów:
- stal nierdzewna
- aluminium anodowane
- tytan
- tworzywa sztuczne bezpieczne dla zdrowia
Kupując naczynia wykonane z tych materiałów od uznanych i sprawdzonych producentów sprzętu outdoorowego mamy pewność, że będą przemyślane, estetyczne, uniwersalne i przede wszystkim bezpieczne dla naszego zdrowia. Każdy z materiałów służących do ich produkcji ma swoje zalety oraz wady. Do gotowania potraw na ognisku lub palniku gazowym trzeba wybrać naczynia metalowe, odporne na wysokie temperatury i dające się potem łatwo wyczyścić. Do picia i jedzenia już przygotowanych posiłków można wybrać kubki, talerze i sztućce wykonane zarówno z metalu, jak i tworzyw sztucznych. Trwałość naczyń i akcesoriów kuchennych jest podobna. Wszystko zależy od intensywności używania i dbania o sprzęt.
Zalety i wady naczyń turystycznych wykonanych z różnych materiałów
Stal nierdzewna – naczynia są w miarę tanie i ogólnodostępne, trwałe i odporne na intensywne używanie, brak metalicznego posmaku potraw. Wady to wyższa masa, powolne nagrzewanie się i przez to także większe zużycie gazu.
Aluminium anodowane – główne zalety to niska waga, szybkie nagrzewanie się i niska cena. Wady to przede wszystkim możliwy wpływ na zmianę smaku potraw oraz możliwość wytwarzania szkodliwych dla zdrowia związków chemicznych pod wpływem dużych temperatur. Minusem jest także szybkie wytracanie ciepła oraz słabsza odporność na intensywne użytkowanie.
Tytan – prawie same zalety! Główne to bardzo niska masa, szybkie nagrzewanie się i przez to mniejsze zużycie gazu, odporny na odkształcenia i korozję, a także nie pozostawia metalicznego posmaku. Zaś główne wady tytanu to niestety wysoka cena, oraz podobnie jak aluminium szybko traci ciepło.
Tworzywa sztuczne (silikony, plastiki, melamina) – lekkie, estetycznie wyglądają i są w miarę tanie. Naczynia z silikonów można składać i wyginać. Odporne na wysokie temperatury, ale nie nadają się do przygotowywania potraw na wolnym ogniu. Szybciej się zużywają niż metalowe (nie pamiętam już ile Sporków i plastikowych sztućców połamałem).
Porównując zalety i wady tych materiałów nasuwa się wniosek, że najlepiej używać garnków i naczyń wykonanych ze stali szlachetnej oraz tytanu. Gdyby nie wysoka cena tego ostatniego byłby to materiał niemalże doskonały. Niestety ceny dobrych naczyń czy zestawów z tego metalu są bardzo wysokie. Myślę jednak, że jeśli ktoś będzie często i intensywnie korzystał i gotował w terenie to warto zainwestować właśnie w tytan. Natomiast drobne akcesoria oraz talerze, kubki i sztućce mogą być wykonane z tworzyw sztucznych.
Ile naczyń turystycznych warto zabrać ze sobą?
Odpowiedź na to pytanie wcale nie jest prosta i zależy od kilku czynników. Każdy ma inne preferencje zarówno kulinarne, jak i ilości zabieranego sprzętu na wycieczkę. W skrócie mogę napisać, że trzeba zabrać takie naczynia i akcesoria, aby móc bezproblemowo przygotować dzięki nim posiłek oraz herbatę lub kawę. I tak niezbędnym minimum dla jednej osoby będzie:
- kubek - najlepiej metalowy, aby móc w nim zagotować wodę na kuchence, pojemność do pół litra
- metalowa menażka lub głębsza patelnia do przygotowania głównego posiłku
- sztućce, ale może być tylko łyżka
- porządny nóż do krojenia
- pojemniczek z przyprawami
- palnik z gazem
Dla dwóch i więcej osób podróżujących z plecakami najlepsze będą zestawy naczyń czy garnków turystycznych, uzupełnione o sztućce, noże itd. Warto przed wyjazdem spotkać się i ustalić jaka ilość naczyń będzie potrzebna na jedną osobę do jedzenia i picia oraz do przygotowywania posiłków. Trzeba też wziąć pod uwagę, że dla większej grupy trzeba zabrać więcej palników i kartuszy z gazem. Nie ma nic bardziej wkurzającego, jak czekanie rano czy wieczorem na wrzątek do kawusi, bo grupa kilkuosobowa zabrała jeden palnik i każdy musi czekać na swoją kolej. Naczynia i akcesoria wedle uznania można podzielić wagowo i ilościowo na każdego uczestnika wyprawy.
Na wyjazd typowo kempingowy, podczas którego będziemy podróżować autem czy kamperem nie trzeba dbać o masę i ilość zabieranych naczyń. Zestaw garnków, sztućców i kubków może być duży, jednak też nie warto przesadzać i zabierać z domu całej kuchni.
Trochę innymi prawami, jeśli chodzi o ilość i masę zabieranego bagażu rządzą się wyprawy typu ultralight, czy ostatnio bardzo modne wyjazdy na rowerach typu gravel, gdzie bagaż pakowany jest do specjalnych toreb montowanych na rowerze (Bikepacking). Na takie wypady cały sprzęt, wraz z tym do gotowania, musi być przemyślany, lekki, pakowny i uniwersalny. Nie ma tu miejsca na zbędne gramy. No chyba, że chodzi o zabranie kawiarki i możliwość wypicia po przebudzeniu gorącej kawy, to warto się poświęcić.
Czy warto kupić zestaw naczyń turystycznych?
Moim zdaniem zdecydowanie warto. Przede wszystkim kupując zestaw otrzymamy uniwersalny składany komplet naczyń, a wszystkie jego elementy będą do siebie pasować wymiarami i wizualnie. Waga całości też powinna być mniejsza niż byśmy kompletowali taki zestaw z oferty różnych producentów. Wymiary takiego zestawu również będą mniejsze, co pozwoli spakować go do plecaka bez żadnych problemów. Niska masa i kompaktowość złożonego zestawu to istotne i pożądane cechy w turystyce pieszej, gdzie cały sprzęt niesiemy w dużym plecaku i pokonujemy duże dystanse. Trochę inaczej to wygląda, gdy podróżujemy kamperem i wtedy masa oraz wymiary naczyń nie grają żadnej roli. Można wtedy wybrać duży, złożony z kilkunastu elementów zestaw naczyń kempingowych, który będzie świetnie wyglądał podczas rodzinnego obiadu czy kolacji na polu kempingowym.
Minusem wyboru całego zestawu może być to, że jakiś jego element nie będzie nam pasował i nie będziemy go używać. Dlatego warto dobrze się zastanowić nad wyborem całego zestawu naczyń, aby wchodzące w jego skład poszczególne elementy zostały wykorzystane.
CZYTAJ TAKŻE:
- Butelka na wodę w góry i na inne wyprawy. Na co zwrócić uwagę przy wyborze butelki turystycznej?
- Na ile wystarcza kartusz gazowy? Jak poprawić wydajność kuchenki turystycznej?
- Termos obiadowy, który sprawdzi się na szlaku i w pracy. Jakie posiłki warto umieścić w termosie obiadowym?
- Piersiówka dla podróżnika – czy to dobry prezent? Jaką piersiówkę wybrać dla fana trunków?
Podsumowanie
Wybór naczyń turystycznych i całych zestawów jest ogromny. Kupować od razu cały zestaw czy może skompletować swój własny z ofert różnych firm? Na pewno przed udaniem się do sklepu warto dokładnie przemyśleć do czego i jak będziemy używać elementów turystycznej kuchni. Pamiętać należy, że śmieciowe pożywienie w postaci zupek chińskich i innych tego typu dań nijak ma się do smacznego i pożywnego posiłku przygotowanego z odpowiednich składników. A jeśli jeszcze gotowanie posiłków odbywa się w doborowym gronie przyjaciół na szlaku, pośród śmiechów i rozmów o wszystkim? Coś fantastycznego! Wspólne gotowanie i spożywanie posiłków po prostu łączy ludzi. Fajnie mieć wtedy odpowiednie naczynia i sztućce i cieszyć się smakiem potraw. Smacznego!
PS. Pamiętajcie proszę, aby zawsze po biwaku posprzątać i zabrać ze sobą śmieci.
Do zobaczenia na szlaku!
