Wszyscy, którzy regularnie wędrują po górach i wybierają się w wyższe partie terenu, na pewno słyszeli o chorobie wysokościowej. Warto mieć świadomość zagrożeń, jakie wiążą się z przebywaniem na dużych wysokościach, aby w razie kryzysowej sytuacji, umieć rozpoznać objawy choroby wysokościowej i wdrożyć odpowiednie leczenie. Od umiejętności zachowania się w takim przypadku może zależeć zdrowie i życie naszych współtowarzyszy wyprawy.
Czym jest choroba wysokościowa?
Choroba wysokościowa to zespół chorobowy, który ma bezpośredni związek z przebywaniem na dużej wysokości oraz ograniczoną lub zmniejszającą się ilością tlenu. Z reguły może pojawić się już na wysokościach powyżej 2500 m n.p.m., gdzie dostępność tlenu nie odpowiada stałym potrzebom organizmu człowieka.
W grupie ryzyka zagrożonych wystąpieniem tego zespołu chorobowego znajdują się wszystkie osoby przemieszczające się na dużą wysokość. Bez znaczenia jest w tym wypadku wiek, przebyte choroby, poziom sprawności fizycznej czy też doświadczenie w przebywaniu na takich wysokościach.
Choroba wysokościowa - objawy
W obrębie tego zespołu chorobowego można wyróżnić trzy jednostki chorobowe:
- ostrą chorobę wysokogórską – która może występować z różnym nasileniem: od łagodnej do nasilonej. Typowymi objawami są osłabienie, uczucie zmęczenia, zawroty głowy, zaburzenia żołądkowo-jelitowe oraz trudności ze snem;
- wysokościowy obrzęk mózgu - ma podłoże patofizjologiczne i często współistnieje z wysokościowym obrzękiem płuc. Oprócz wcześniejszych objawów typowych dla ostrej choroby wysokościowej, pojawiają się zaburzenia świadomości lub koordynacji ruchowej ciała;
- wysokościowy obrzęk płuc – w przypadku wystąpienia objawów należy podać tlen i zejść na niższy poziom. Aby rozpoznać wysokościowy obrzęk płuc, konieczne jest łączne zidentyfikowanie:
- przynajmniej dwóch objawów spośród następujących: duszności spoczynkowej, ucisku w klatce piersiowej, kaszlu, obniżonej wydolności fizycznej, a także:
- przynajmniej dwóch objawów spośród następujących: częstoskurczu, trzeszczenia przynajmniej w jednym polu płucnym, sinicy centralnej i tachypnoe.
Choroba wysokościowa - leczenie
Przed wyruszeniem w wyższe partie gór warto dowiedzieć się więcej nie tylko o samej chorobie wysokościowej, lecz także o tym, co trzeba robić w przypadku jej wystąpienia. Jeśli zobaczymy niepokojące objawy, należy przede wszystkim:
- zaprzestać dalszego wchodzenia;
- ograniczyć wysiłek fizyczny;
- zejść poniżej wysokości, na której wystąpiły niepożądane objawy, używając do tego sprzętu ratunkowego.
Ponadto sugeruje się zastosowanie leczenia wspomagającego. Polega ono na podawaniu leków na chorobę wysokościową, czyli środków farmakologicznych i tlenu. Dodatkowo można zastosować terapię z użyciem komory hiperbarycznej (zaawansowanej i hermetycznej konstrukcji, która może pomieścić nawet kilkanaście osób) lub torby hiperbarycznej.
Zasadniczo w przypadku lekkiego lub średniego przebiegu choroby wystarczy przerwać wspinaczkę oraz ograniczyć aktywność fizyczną, ponieważ choroba ta cechuje się tendencją do samoograniczania. Należy uważnie obserwować stan osoby chorej i reagować adekwatnie do sytuacji, a w razie braku poprawy zarządzić natychmiastową ewakuację.
CZYTAJ TAKŻE:
Choroba wysokościowa - zapobieganie
W jaki sposób możemy ustrzec się przed wystąpieniem choroby wysokościowej? Podstawową profilaktyką tej choroby jest dopasowanie wspinaczki do indywidualnej podatności uczestników na tego rodzaju wysiłek fizyczny. Kluczowe będzie stopniowe i rozłożone w czasie zwiększanie wysokości, co umożliwi organizmowi prawidłową aklimatyzację. Bardzo często to właśnie brak adaptacji powoduje chorobę wysokościową u osób, które przebywają w partiach terenu na wysokości do 5000-6000 m n.p.m.
Aby dodatkowo zmniejszyć ryzyko wystąpienia choroby, należy spożywać zalecaną ilość płynów (3-5 litrów na dobę) oraz zastosować acetazolamid lub deksametazon.
Więcej o leczeniu choroby wysokościowej deksametazonem - w osobnym artykule.
