Omdlenie należy do najczęstszych przyczyn krótkotrwałych utrat przytomności. Szacuje się, że wystarczy przerwanie dopływu krwi do mózgu na czas 6-8 sekund, aby doszło do omdlenia. W jaki sposób je rozpoznać? Co zwykle poprzedza omdlenie i jakie mogą być jego przyczyny? Upewnijmy się, że wiemy, jak udzielić poszkodowanemu pierwszej pomocy i w jakich przypadkach powinniśmy niezwłocznie wezwać pogotowie ratunkowe.
Czym jest omdlenie?
Omdleniem nazywa się nagłą i przejściową utratę świadomości oraz napięcia mięśniowego, spowodowaną niedotlenieniem mózgu, które nastąpiło wskutek zmniejszenia przepływu krwi przez ten narząd. Charakteryzuje się szybkim rozwojem objawów aż do zupełnej utraty świadomości, krótkim czasem trwania oraz samoistnym i pełnym odzyskaniem przytomności.
Objawy omdlenia
Omdlenie zazwyczaj trwa od kilku do kilkunastu sekund. Niekiedy może poprzedzać go uczucie określane jako „ciemność przed oczami”, a także wyraźne zblednięcie twarzy, sinica warg oraz zimny pot na czole i skroniach. Po upadku na ziemię osoba omdlała pozostaje bez ruchu, jest wiotka i zwykle ma chłodne kończyny oraz słabe tętno. Każdorazowo warto upewnić się, czy na pewno mamy do czynienia z omdleniem. Konieczne jest przeprowadzenie wywiadu dotyczącego okoliczności poprzedzających incydent. Kluczowe będzie to, w jakiej pozycji przebywał poszkodowany, jakie czynności wykonywał i czy wydarzenia poprzedzały konkretne objawy. Zwykle omdlenie nie powinno być źródłem niepokoju – szczególnie wówczas, gdy nie wiążą się z nim inne dolegliwości chorobowe. Jeśli jednak dochodzi do niego częściej i towarzyszą mu niepokojące objawy, należy bezwzględnie zgłosić się do lekarza. Warto także pamiętać, że u osób, które ukończyły 70. rok życia, ryzyko omdleń gwałtownie wzrasta. Zawsze, szczególnie w przypadku wycieczek warto mieć przy sobie apteczkę pierwszej pomocy, która może udzielić poszkodowanemu pomocy.
Omdlenie a zasłabnięcie
Nie należy mylić omdlenia z zasłabnięciem, choć jedno może wiązać się z drugim. Zasłabnięcie bowiem w przeciwieństwie do omdlenia nie powoduje utraty przytomności. Może objawiać się zawrotami głowy, mdłościami, tzw. zimnymi potami, problemami wzrokowymi, zaburzeniami świadomości i spadkiem napięcia mięśni. Zasłabnięcie może – choć nie musi – prowadzić do omdlenia. Jak więc rozpoznać omdlenie od zasłabnięcia? Powtórzmy – omdlenie powoduje utratę przytomności.
Utrata przytomności a omdlenie
Omdlenie jest więc krótkotrwałą utratą przytomności. Nie należy stawiać omdlenia i utraty przytomności jako tych samych schorzeń. Omdlenie jest jednym z rodzajów utraty przytomności, która z kolei może być również bardziej długotrwała i wiązać się z o wiele bardziej poważnymi przyczynami. Utrata przytomności jest stanem zaburzenia świadomości, w którym osoba nie reaguje na żadne bodźce zewnętrzne. Badaniem można sprawdzić reakcje na polecenia i bodźce. Osoba całkowicie nieprzytomna nie wykazuje żadnej reakcji na polecenia, a także nawet na silne bodźce bólowe.
Do najczęściej spotykanych stanów utraty przytomności, w których jest możliwa, a nawet konieczna świadoma i właściwa pierwsza pomoc należą:
- niespodziewane zatrzymanie akcji serca i oddychania,
- omdlenia,
- udar cieplny i słoneczny,
- zatrucie, np. gazem świetlnym i czadem,
- niedocukrzenie krwi,
- zmiany naczyniowe mózgu.
Przyczyny omdlenia
Choć w niektórych przypadkach omdlenie może wystąpić bez możliwej do ustalenia przyczyny, to zazwyczaj jest ono wywołane przez wiele czynników, wśród których należy wymienić:
- silny stres lub przeżycie,
- niskie ciśnienie krwi,
- niskie stężenie cukru we krwi,
- odwodnienie,
- silny ból,
- długotrwałe przebywanie w pozycji stojącej lub zbyt szybkie wstanie z miejsca,
- uprawianie aktywności fizycznej w wysokiej temperaturze,
- nadmierne spożywanie alkoholu,
- długotrwałe przebywanie na słońcu,
- zażywanie narkotyków.
Ryzyko omdlenia może także podnosić przyjmowanie różnorodnych leków – w tym preparatów stosowanych w leczeniu nadciśnienia, depresji lub alergii. Do grupy osób szczególnie narażonych na omdlenia zalicza się chorych na cukrzycę, arytmię oraz cierpiących na napady lękowe i blokady serca.
CZYTAJ TAKŻE:
- Nawodnienie organizmu kluczem do dobrego samopoczucia? Dowiedz się, jak skutecznie nawodnić organizm!
- Kleszcze: co powinniśmy o nich wiedzieć i jak skutecznie się przed nimi uchronić?
- Co powinna zawierać turystyczna apteczka podróżnika?
- Bory Tucholskie – najlepsze atrakcje oraz rady, które trzeba znać przed odwiedzeniem. Czy Bory Tucholskie są dobre do zwiedzania z dziećmi?
Pierwsza pomoc w przypadku omdlenia
Jeśli doszło do omdlenia, to w pierwszej kolejności należy sprawdzić podstawowe czynności życiowe: przytomność i oddech. Jeśli poszkodowany nie oddycha, konieczne jest wezwanie pogotowia ratunkowego i rozpoczęcie resuscytacji krążeniowo-oddechowej. Jeśli wyczuwamy oddech, to układamy nieprzytomną osobę w pozycji bocznej ustalonej. Zapewnijmy jej dostęp do świeżego powietrza oraz ułatwijmy oddychanie, np. poprzez rozpięcie koszuli, krawatu itd. Nie należy mdlejącemu lub omdlałemu podawać niczego do picia, ponieważ może dojść do zakrztuszenia. Nie wolno także podawać mu na własną rękę leków ani polewać go zimną wodą, gdyż może to spowodować szok – zamiast tego możemy przetrzeć delikatnie jego twarz lub szyję mokrym ręcznikiem. W przypadku omdlenia warto także okryć pacjenta płachtą ratunkową, która zapobiega wychłodzeniu, przemarznięciu, a także przed nadmiernym przegrzaniem organizmu. Taka płachta powinna się znajdować w każdej apteczce pierwszej pomocy, przede wszystkim w samochodach.
Pierwsza pomoc – resuscytacja krążeniowo-oddechowa
Resuscytacja krążeniowo-oddechowa to zespół czynności stosowanych u poszkodowanego, u którego wystąpiło podejrzenie nagłego zatrzymania krążenia, czyli ustanie czynności serca z utratą świadomości i bezdechem. Przed przystąpieniem do resuscytacji krążeniowo-oddechowej należy ułożyć pacjenta na plecach, na twardej i równej powierzchni. Może to oznaczać konieczność przeniesienia go z łóżka na podłogę czy z pochylonego terenu na płaski. Powinny wykonywać ją tylko osoby, które przeszły odpowiednie szkolenie i dobrze znają technikę uciśnięć, ich miejsce oraz różnicę w resuscytacji dzieci i dorosłych. Warto znaleźć kurs szkolący w tym zakresie, bo nigdy nie wiadomo, kiedy przyda nam się taka wiedza.
Rodzaje omdleń
Można wyróżnić kilka rodzajów omdleń:
- omdlenia w przebiegu hipotonii ortostatycznej – powtarzające się epizody, podczas których ciśnienie krwi spada w pozycji stojącej. Ich przyczyną mogą być zaburzenia krążenia,
- omdlenia odruchowe – kiedy serce tylko przez chwilę nie dostarcza do mózgu odpowiedniej ilości krwi. Ich przyczyną jest niewłaściwe przekazanie impulsu przez łuk odruchowy, który to z kolei jest fragmentem układu nerwowego. Po takim omdleniu osoba jest w stanie normalnie funkcjonować, wie co się stało i w sposób logiczny odpowiada na zadane pytania,
- omdlenia związane z chorobami naczyń mózgowych,
- omdlenia spowodowane arytmią serca.
Najczęściej spotkać się można z omdleniami odruchowymi, nazywanymi także omdleniami neurogennymi. Omdlenie tego typu opiera się na reakcji odruchowej, powodującej rozszerzenie się naczyń lub bradykardię. Występują głównie u ludzi młodych, którym nie towarzyszą organiczne choroby serca. Omdlenia odruchowe mogą również pojawiać się u ludzi starszych lub z chorobami organicznymi serca, np. zwężenie ujścia aorty czy po zawale serca.
Objawami wskazującymi na ten rodzaj omdlenia, są:
- brak objawów chorób serca,
- omdlenie spowodowane niespodziewanym bodźcem,
- omdlenie podczas przebywania w zatłoczonym i gorącym pomieszczeniu,
- omdlenie podczas skrętu głowy lub wskutek ucisku okolicy zatoki szyjnej,
- omdlenie występujące podczas posiłku lub po posiłku.
Omdlenie z drgawkami
Kiedy chory po omdleniu dostaje także drgawek, należy zapewnić poszkodowanemu warunki ograniczające możliwość obrażeń. Przede wszystkim należy zachować spokój i zapewnić choremu bezpieczeństwo, czyli zabezpieczyć przed upadkiem i wtórnymi urazami. Należy stabilizować głowę poszkodowanego oraz kontrolować drożność dróg oddechowych i podstawowych funkcji życiowych. Po ustaniu napadu ułożyć poszkodowanego w pozycji bezpiecznej.
Pod żadnym pozorem:
- NIE wkładaj choremu nic twardego między zęby,
- NIE otwieraj na siłę zaciśniętych szczęk,
- NIE powstrzymuj na siłę drgawek,
- NIE podawaj choremu żadnych płynów,
- NIE krępuj ruchów chorego,
- NIE budź chorego od razu po ataku, zapewnij mu spokój!
Omdlenie z drgawkami może być objawem szeregu schorzeń:
- padaczki,
- zaburzeń elektrolitowych, w tym szczególnie wahania sodu i wapnia,
- cukrzycy i związanej z nią hipoglikemią,
- przedawkowanie leków,
- zatrucia substancjami chemicznymi,
- nadużycie alkoholu,
- narkotyki,
- zmiany hormonalne w czasie miesiączki,
- ciąży,
- występowaniu drgawek sprzyja również wrodzona predyspozycja związana z niskim progiem pobudliwości drgawkowej.
Kiedy niezwłocznie należy wezwać pomoc lekarską?
W niektórych przypadkach omdlenia wezwanie pomocy lekarskiej jest po prostu konieczne. Ma to miejsce przede wszystkim wówczas, gdy poszkodowany:
- nie oddycha,
- nie odzyskuje przytomności przez kilka minut,
- cierpi na cukrzycę,
- doznał obrażeń podczas upadku,
- jego serce bije nieregularnie,
- czuje ból w klatce piersiowej,
- nie jest w stanie poruszać kończynami,
- nie jest w stanie kontrolować pracy pęcherza lub jelit,
- jest kobietą w ciąży.
Szukasz apteczki pierwszej pomocy lub płachty ratunkowej? Zajrzyj do sklepu z odzieżą i akcesoriami turystycznymi Horyzont, aby przygotować się na zbliżający się wyjazd!
