Góry od wieków przyciągają swoim magnetyzmem wędrowców poszukujących samotności, artystów goniących za natchnieniem, kuracjuszy, sportowców czy turystów pragnących pobyć wśród surowej przyrody lub doświadczyć wyjątkowej panoramy rozciągającej się ze szczytu. Nie bez powodu jednak góra to symbol niedostępności, trudu, wyjątkowości. Zmienna pogoda, trudne podejścia, śliskie kamienie nierzadko wymagają wspięcia się na wyżyny własnych możliwości. Na szczęście z pomocą przychodzi doświadczenie wielu pokoleń miłośników gór, a także technologia.
Dobra organizacja to podstawa!
Wyjazd w góry niejedno ma imię, jednak zarówno studencki wypad ze znajomymi, rodzinna wycieczka, czy wymagające, wielodniowe trekkingi muszą mieć jeden wspólny mianownik – dobrą organizację. Przede wszystkim warto mierzyć siły na zamiary i przed wyruszeniem w drogę zrobić dobry research z uwzględnieniem doświadczenia uczestników.
Niedoświadczona grupa młodych ludzi najprawdopodobniej nie zdążyła jeszcze skompletować sprzętu i może przeceniać swoje możliwości więc warto zacząć od popularniejszych szlaków o niedużej wysokości i nachyleniu, których sporo jest w każdym pasmie górskim naszego kraju. Podobnie rzecz ma się w przypadku wyjazdu rodzinnego z dziećmi lub osobami mającymi problemy zdrowotne. Lepiej wziąć wtedy pod uwagę krótszy, łagodniejszy szlak (co często nie znaczy mniej widokowy), niż być zmuszonym do powrotu z pociechą na „barana” czy pod ramię z kompanem z przeciążonym kolanem.
Mnogość tras i różnorodność polskich pasm powodują, że podziwiać górskie piękno może niemal każdy, wliczając małe dzieci i kobiety w ciąży, kluczowy jest zawsze trafny wybór szlaku.
Jak to zrobić? Z pomocą przychodzi oczywiście internet, gdzie roi się od forów, blogów i kanałów o tematyce górskiej, na których twórcy dzielą się swoimi doświadczeniami, spostrzeżeniami. Doskonałym źródłem są też przewodniki górskie, których mnóstwo jest na polskim rynku księgarskim. Dzięki technologii można też stosunkowo łatwo samemu zaplanować właściwą dla nas trasę. Darmowe aplikacje takie jak m.in. Mapa Turystyczna czy Mapy.cz umożliwiają wytyczenie interesującej nas pętli, pokazują długość, przewyższenia, nachylenie i bieżącą lokalizację na szlaku. Przy planowaniu samemu dobrze mieć już jakieś doświadczenie w trekkingu, punkt odniesienia, który sprawi że liczby z aplikacji nie będą tylko liczbami, ale będziemy mogli przełożyć je na nasze możliwości. Warto też do szacowanego czasu przejścia doliczyć 10-20% na przerwy i podziwianie otoczenia, w końcu idziemy w góry nie tylko dla samego marszu, prawda?
Licz się z pogodą
Kluczową sprawą przy organizacji każdego wypadu w góry jest też pogoda. Należy pamiętać, że temperatura w górach, zwłaszcza wieczorami w okresie jesienno-zimowym jest odczuwalnie niższa niż na nizinie, jest bardziej ślisko i szybko zapada zmrok. Pierwsze wyjazdy z dziećmi czy osobami bez doświadczenia warto planować w okresie kwiecień – październik, w zależności od wybranego szlaku i pogody. Trudniejsze warunki wymagają już większej ilości sprzętu i bezbłędnego, odpowiedzialnego planowania. Istotne jest też odpowiednie wybranie bazy noclegowej. Spanie pod namiotem czy na podłodze w schronisku to niezapomniana przygoda dla młodego człowieka, jednak nie każdy kto rozpoczyna swoją przygodę z górami może być na to przygotowany.
Namioty świetnie się sprawdzą w okresie letnim z przyjaciółmi, podobnie jak spontaniczne noclegi w kącie schroniska. Jadąc z dziećmi, osobami starszymi czy ceniącymi sobie prywatność należy zadbać o wcześniejszą rezerwację apartamentu lub pokoju na wyłączność w schronisku.
A może wyprawa zorganizowana?
Na rynku jest sporo biur podróży oferujących zorganizowane wyjazdy w góry, których liczne oferty są dopasowane dla każdego, w zależności od doświadczenia, długości pobytu, budżetu, destynacji i aktywności. Jeżeli czujesz, że brak Ci czasu, chcesz zdobyć doświadczenie, czy jechać za granicę a obawiasz się braku znajomości języka i terenu to warto zagłębić się w szeroką gamę ofert wyjazdów od Polski, przez Słowację, po Alpy czy Rumunię. Decydując się na taki wyjazd, niezależnie czy w pojedynkę, we dwoje czy rodzinnie zadbaj o to by wybrać wiarygodne biuro o dobrej opinii, sprawdź warunki ubezpieczenia i dopytaj o dodatkowe koszty. Często wśród katalogu biura podróży można znaleźć ciekawe oferty last minute, dzięki którym możesz wybrać się na niezapomniane święta czy sylwestra wśród ośnieżonych szczytów.
Wyjazd w góry? Ubiór "na cebulkę"
Po wybraniu celu wyprawy, jej tras i bazy noclegowej czas pochylić się nad kolejnym kluczowym elementem – odzieżą. Kluczowym, gdyż w znacznej mierze wpływa na nasz komfort i, co ważniejsze, bezpieczeństwo. Oczywiście ubiór będzie się różnił w zależności od pory roku, specyfiki gór czy tempa spaceru, jednak zawsze będzie miał kilka punktów wspólnych. Przede wszystkim słynne już tzw. „ubieranie na cebulkę” – zasada mówiąca o tym, że zawsze lepiej mieć więcej cienkich warstw niż mniej grubszych.
Wynika to z faktu, że warunki w górach są zmienne więc kurtka, która sprawdzi się na wietrznej grani może już przeszkadzać na nasłonecznionym zboczu. Również wysiłek wkładany w podejście jest znacznie intensywniejszy niż ten podczas schodzenia więc możliwość regulowania komfortu termicznego cienkimi warstwami jest bardzo przydatna. Istotne jest też by używana odzież wykonana była z lekkich, oddychających i szybkoschnących materiałów.
Wygodna odzież i buty górskie zapewnią bezpieczeństwo i komfort
Co zatem zabrać w góry? Nie zawsze początkujący miłośnik gór będzie właściwie ubrany od stóp do głów, nie zawsze jest to też konieczne, ale jeżeli rozpoczynasz kompletowanie niezbędnego sprzętu zacznij od górskich butów. Od tej części stroju zależy bardzo wiele, wygoda, stabilność, zdrowie stawów, komfort w przypadku opadów i co najważniejsze – bezpieczeństwo. Bezpośredni wpływ na naszą przyczepność, a co za tym idzie bezpieczne przejście szlaku ma zastosowana podeszwa. W butach trekkingowych stosuje się zaproponowany przez Alfonsa Meindla podział twardości podeszwy od A (najmiększe, na dobrze utrzymane szlaki, codzienne) po D (najtwardsze -ekstremalne trasy lodowcowe, stromy teren bez wytyczonych szlaków). Idealnie mieć 2 pary butów górskich - miększą na lekkie trasy i twardszą w bardziej wymagające góry, jeśli jednak szukasz jednej, uniwersalnej pary butów do wyjść na popularne szlaki pasm naszego kraju to najbliżej celu będzie para o wysokiej cholewce, z oddychającą membraną chroniącą przed przemoknięciem, o twardości podeszwy A/B - B, w zależności od preferencji.
W okresie zimowym ziemia i kamienie często są oblodzone, co nie zawsze jest widoczne. Szczególnie zejścia, nawet przy niewielkich nachyleniach są wtedy dużo bardziej niebezpieczne. Warto w takich momentach mieć na podorędziu kosztujące kilkadziesiąt złotych nakładki na buty zwiększające przyczepność, które mimo dosyć niepozornego wyglądu bardzo dobrze sprawdzają się na ośnieżonych szlakach. Duży wpływ na komfort mają używane skarpetki – zrezygnuj z przewiewnych, bawełnianych skarpetek gdyż po nawet lekkim nabraniu wilgoci długo schną co może zaowocować przetarciami. Najlepszym wyborem będą te wykonane z miękkich, syntetycznych włókien z dodatkowymi wzmocnieniami w strefach najbardziej narażonych na obciążenia. Droższym, aczkolwiek mającym najlepsze właściwości termiczne materiałem jest wełna merynosa. Podobnie rzecz ma się z pierwszą warstwą dolną i górną. Spodnie powinny być wykonane z lekkich, dobrze odprowadzających wilgoć tkanin, najlepiej z softshellu, który doskonale „oddycha”, a przy tym szybko schnie, chroni przed wiatrem i jest materiałem wysoce rozciągliwym, co ma znaczenie przy stromszych podejściach. Zimową porą, kiedy nawet grubsze spodnie softshellowe nie wystarczają warto zaopatrzyć się w komplet bielizny termoaktywnej. Legginsy jako dolna część dodatkowo ociepli nogi, a funkcjonalna koszulka jako góra świetnie się sprawdzi jako pierwsza warstwa nie tylko zimą. Jeśli chodzi o górne części ubioru to najlepiej kierować się trzywarstwową koncepcją stroju, gdzie pierwsza jest cienką, dobrze odprowadzającą wilgoć koszulką z krótkim bądź długim rękawem, druga ma za zadanie docieplić ciało, a wierzchnia chroni przed warunkami atmosferycznymi. Są to jednak jedynie wskazówki, gdyż w okresie od wiosny do jesieni często warstwę drugą wystarczy mieć w plecaku na wszelki wypadek, a komfort zapewnia koszulka i cienka kurtka softshellowa. Niezależnie od pory roku dobrze mieć ze sobą lekką kurtkę hardshellową, która dzięki zastosowaniu membrany chroni nie tylko przed wiatrem ale i zapobiega przemoknięciu. W cieplejszych okresach warstwą pośrednią może być cienki polar o gramaturze 100g, w zimie lepiej sprawdzi się już 150-200g, lub cienkie kurtki z puchu syntetycznego. Odzież z puchu naturalnego lepiej zachować na chłodniejsze momenty na szczycie lub zejście, gdyż mimo swych doskonałych właściwości termicznych źle znosi wilgoć. Dla optymalnego komfortu zadbaj o to by wszystkie używane warstwy były raczej przylegające do ciała aniżeli luźne, wtedy ciepło powstające przy wysiłku będzie znacznie lepiej odprowadzane na zewnątrz. Ponadto na szczytach lub odsłoniętych zboczach wiatr potrafi być silny, więc ciepła czapka i rękawiczki przydadzą się nie tylko zimą.
CZYTAJ TAKŻE:
- Outdoor na cebulkę - warstwowa odzież: podstawowa, średnia i zewnętrzna. Jak dobierać strój warstwowy?
- Jak dobrać bieliznę termoaktywną i termiczną na zimę oraz na lato?
- Jak wybrać idealne buty trekkingowe? Poradnik zakupowy
- Poznaj i zdobywaj górskie odznaki turystyczne PTTK
- Jak rozpoznać gwałtowną zmianę pogody?
Co zabrać na wyjazd w góry? Plecak to konieczność!
Jak już zostało wspomniane, na szlaku lepiej mieć więcej warstw odzieży, które możemy w razie konieczności wykorzystać. Dlatego jedną z pierwszych części ekwipunku, który kompletujesz powinien być plecak. Jednak nie tylko z tego powodu. Co, poza odzieżą powinno się mieć ze sobą w górach? Dobrze zacząć od portfela z dokumentami, ubezpieczeniem w przypadku trekkingu za granicą, a także gotówką, bo w schroniskach często nie można płacić kartą, a ponadto niektóre szlaki, głównie te przebiegające przez parki narodowe mogą wymagać uiszczenia opłaty. Bardzo istotna jest butelka z wodą i wysokokaloryczne przekąski pod postacią chociażby orzechów i bakalii, czekolady, batonów energetycznych. A także latarka czołówka, która zawsze powinna znajdowac się w naszym plecaku - na wypadek gdyby zmrok zastał nas jeszcze na szlaku.
Jeżeli korzystasz z map w telefonie nie zapomnij zabrać powerbanka, a także wersji papierowych na wszelki wypadek. Dobrze być wyposażonym w podstawowe artykuły pierwszej pomocy takie jak bandaże, tabletki przeciwbólowe i plastry. Reszta jest już bardziej opcjonalna - kompas, okulary przeciwsłoneczne czy kijki trekkingowe zdecydowanie przydają się w górach, jednak nie każdy ich używa. W góry typu alpejskiego, w tym na trudniejsze szlaki w Tatrach (Orla Perć, Rysy, Szpiglasowa Przełęcz, itd.) warto zabrać kask wspinaczkowy, dla ochrony głowy przed kamieniami.
W telefonie - poza aplikacjami nawigacyjnymi - powinna też znaleźć się aplikacja Ratunek, która umożliwia kontakt ze służbami ratunkowymi w górach oraz lokalizację wzywającego pomocy. Aplikację i opis jej funkcji znajdziemy na stronie www.ratunek.eu.
Warto też mieć zapisany w telefonie numer ratunkowy do TOPR-u i GOPR-u: 601-100-300. Wędrując po górach Europy pomocy wzywamy poprzez numer 112 (działa także w górach Polski).
Jak wybrać plecak? Wszystko ponownie zależy od pory roku, długości i typu wędrówki. Na jednodniowe wypady wystarczy już około dwudziestolitrowy model, na 2-3 dni 30-40 litrów zapewni komfortowe spakowanie, a warianty 40+ przydadzą się na kilkudniowych trasach. Ważne żeby plecak posiadał wygodną regulację z pasem piersiowym i biodrowym, dobry system wentylacyjny na plecach oraz pokrowiec przeciwdeszczowy na wypadek deszczu.
