Góry inspirują - także Dziesiątą Muzę. Wśród dziesiątków produkcji filmowych pojawiających się na ekranach kin wcale nierzadko trafiają się takie, których akcja dzieje się w górach. Znajdziemy wśród nich filmy przygodowe, sensacyjne, komedie i przede wszystkim dla nas najciekawsze - klasyczne filmy górskie, opowiadające o wspinaczce.
Chciałbym Was zaprosić na krótką podróż w świat filmów, w których góry grają swoją rolę - nierzadko tytułową.
A zatem: 3... 2... 1... Kamera! Akcja!
Jakie filmy o górach naprawdę warto obejrzeć?
Filmów stricte górskich, takich w których góry grają rolę pierwszoplanową, jest stosunkowo dużo. Tu przedstawię kilka, które moim zdaniem warte są poświęcenia wieczoru na ich obejrzenie.
"Broad Peak"
Polska/Włochy
reż. Leszek Dawid, 2022 r.
Postać Macieja Berbeki mocno wpisała się w historię polskiego himalaizmu, nie tylko w wyniku jego tragicznej śmierci w Górach Najwyższych. "Broad Peak" opowiada o jego trudnych wyborach, miłości, sukcesach i porażkach. Rzecz o człowieku, którego pasja do wspinania determinacja prowadziła przez życie - i kosztowała go życie.
"Północna ściana"
("Nordwand")
Austria/Niemcy/Szwajcaria
reż. Philipp Stölzl, 2008 r.
Epicka opowieść o podjętej w 1936 roku próbie pokonania północnej ściany Eigeru w Alpach Berneńskich. Czterech alpinistów w starciu z niezdobytą ścianą, w tle - nazistowskie Niemcy i rywalizacja, nie tylko sportowa.
Wśród wielu fimów o górach - jeden z najważniejszych. Wbija w fotel, nie tylko przez realizm fabuły, opartej na faktach. Zdecydowanie polecam.
K2
Japonia/USA/Wielka Brytania
reż. Frank Roddam, 1991 r.
Filmowa produkcja rodem z Hollywood o wyprawie na jeden z najtrudniejszych ośmiotysięczników. I choć K2 występuje tu tylko przez chwilę - jako tło czołówki - film jest zaskakująco dobry, sprawnie zrealizowany i całkiem rzetelnie przedstawiający realia wspinaczki w Górach Najwyższych. Do tego niezła fabuła, gwiazdorska obsada - naprawdę warto.
"Krzyk kamienia"
("Cerro Torre: Schrei aus Stein")
Argentyna/Francja/Kanada/Niemcy/Włochy
reż. Werner Herzog, 1991 r.
Cerro Torre to skalna iglica w górach Patagonii i jednocześnie jedna z najtrudniejszych do zdobycia gór świata. Film opowiada o rywalizacji dwóch wspinaczy i starciu dwóch światów - środowisk wspinaczkowych. W szranki staje doświadczony wspinacz, traktujący góry jak partnera i podchodzący do nich z czcią, zaś jego rywalem jest młody wyczynowiec, dla którego góry są areną sportową. W obsadzie m.in. Donald Sutherland oraz jeden z najlepszych wspinaczy świata - Stefan Glowacz. Film trudny, zmuszający do myślenia. Warto.
"Everest"
Islandia/USA/Wielka Brytania
reż. Baltasar Kormákur, 2015 r.
Ekranizacja sławnej książki Jona Krakauera "Wszystko za Everest". Film opowiada o tragicznym sezonie wyprawowym z roku 1996, kiedy to Mount Everest pochłonął 8 ofiar. Doskonale sfilmowany, polecam.
"Czekając na Joe"
("Touching the Void")
Wielka Brytania
reż. Kevin MacDonald, 2003 r.
Kolejna ekranizacja książki o górach, tym razem to "Dotknięcie pustki" Joe Simpsona. Opowiada o dramatycznych przeżyciach autora podczas wspinaczki na szczyt Siula Grande w Andach peruwiańskich, w roku 1985. Wstrząsający opis doczekał się równie wstrząsającego filmu, który niewątpliwie warto obejrzeć.
"127 godzin"
("127 hours")
USA/Wielka Brytania
reż. Danny Boyle, 2010 r.
Desperacka walka o przetrwanie młodego wspinacza w Canyonlands w górach Utah, który uległ wypadkowi i...
Na faktach. Dla widzów o mocnych nerwach.
"Alive, dramat w Andach"
("Alive")
Kanada/USA
reż. John Patrick Shanley, 1993 r.
Kolejna opowieść o tym, jak przetrwać w górach, także na faktach. W 1972 roku w peruwiańskich Andach rozbił się samolot z reprezentacyjną drużyną rugby Urugwaju. Ci co przeżyli, musieli podjąć wiele dramatycznych decyzji... I znowu dla widzów o mocnych nerwach, warto.
"Zaginiony"
("The Wildest Dream")
USA
reż. Anthony Geffen, 2010 r.
Kim był George Mallory chyba nie wypada tłumaczyć. 75 lat po jego zaginięciu na Mount Evereście jego tropem podąża bohater filmu, odnajduje jego ciało i próbuje znaleźć odpowiedź, czy wyprawa z 1924 roku zakończyła się sukcesem. Niezły.
"Białe piekło"
("Die weiße Hölle vom Piz Palü")
Niemcy
reż. Arnold Fanck, Georg Pabst, 1929 r.
Jeden z pierwszych na świecie filmów traktujących o górskiej wspinaczce. Jego dramatyczna fabuła rozgrywa się w lodowych ścianach alpejskiego szczytu Piz Palü, a jedną z głównych ról gra słynna Leni Riefenstahl, późniejsza nadworna reżyserka nazistowskich Niemiec. I choć jest czarno-biały i niemy, naprawdę warto poświęcić mu czas. Nie tylko po to, by zobaczyć jak się wspinano i jakiego sprzętu używano 100 lat temu. Poniżej - w całości.
"Burza nad Mont Blanc"
("Stürme über dem Mont Blanc")
Niemcy
reż. Arnold Fanck 1930 r.
Kolejny górski film Leni Riefenstahl, nadwornej reżyserki późniejszej III Rzeszy. Film czarno-biały, w przeciwienstwie do poprzedniego - już udźwiękowiony. Półtorej godziny dramatycznych przygód w Alpach, z romansem w tle. Poniżej - w całości.
"Meru"
Indie/USA
reż. Jimmy Chin, Elizabeth Chai Vasarhelyi 2015 r.
I na zakończenie tego rozdziału - wisienka na torcie: film o trzech wspinaczach, ktorym zamarzyło się zdobycie szczytu Meru w Himalajach. Doskonale zrobiony, trudno się zorientować, że to film dokumentalny. Polecam!
Przygoda, sensacja i miłość - z górami w tle
Góry są wdzięcznym plenerem dla wielu gatunków filmów i nawet gdy pojawią się tylko na chwilę - zostawiają niepowtarzalne wrażenie. Zobaczymy je w klasycznych filmach przygodowych (np. "Indiana Jones i świątynia zagłady"), sensacyjnych (choćby filmy o Bondzie), wojennych (np. "Tylko dla orłów"). Tu przedstawię kilka produkcji, które po prostu lubię.
"Akcja na Eigerze"
("The Eiger Sanctiond")
USA
reż. Clint Eastwood, 1975 r.
Szpiegowska historia, której akcja dzieje się m.in. w Monument Valley oraz na Eigerze. Po obu stronach kamery - Clint Eastwood, który dla potrzeb filmu nauczył się wspinać i nie korzystał z dublerów. Warto, nie tylko dla górskich widoków.
"Między nami góry"
("The Mountain Between Us")
USA
reż. Hany Abu-Assad, 2017 r.
Dwie obce sobie osoby, katastrofa lotnicza w górach High Uintas Wilderness i egzamin ze sztuki przetrwania. Gwiazdorska obsada (Kate Winslet i Idris Elba), fantastyczne i okrutne góry, uczucie...
Jest jeszcze trzeci aktor, który podbije serca miłośników zwierząt - wspaniały labrador. Bardzo pozytywna historia, polecam.
"Na krawędzi"
("Cliffhanger")
USA/Francja/Włochy
reż. Renny Harlin, 1993 r.
Dość absurdalna historia, która dzieje się w Górach Skalistych. Źli ludzie wpadają w tarapaty w górach, na pomoc ruszają ratownicy... i Sylwester Stallone. Film był jednym z głównych punktów programu na Pierwszym Światowym Przeglądzie Durnych Filmów Górskich, który odbył się w roku 2021 w schronisku "Samotnia". Do jego oglądania warto zadbać o towarzystwo, popcorn i piwo - dobra zabawa, polecam ;)
"Granice wytrzymałości"
("Vertical limit")
Niemcy/USA
reż. Martin Campbell, 2000 r.
Następny górski absurd, tym razem dziejący się w Karakorum. W czasie zdobywania K2 uczestnicy wyprawy wpadają w szczeliny, chodzą z niestabilnymi materiałami wybuchowymi na plecach i wysadzają góry, albo i siebie. W tle niewypowiedziana wojna między Pakistanem i Indiami. Film z polskim akcentem, w jednej z głównych ról - Izabella Scorupco. To kolejna perełka z Pierwszego Światowego Przeglądu Durnych Filmów. Popcorn obowiązkowy!
Filmy w polskich górach
Nasze polskie góry przyciągają kamery filmowe od wielu lat, a nawet jeśli pojawiają się jedynie w epizodach - pozostawiają niezapomniane wrażenie. Wystarczy wspomnieć "Potop" i przeprawę króla Jana Kazimierza z Kmicicem przez góry, nakręconą w Dolinie Chochołowskiej, czy wysadzanie szałasu na Polanie Pisanej w Dolinie Kościeliskiej w sensacyjnym "Trójkącie Bermudzkim". Tu jednak zaproszę na seans kilku filmów, w których góry grają jedną z głównych ról.
"Kocie ślady"
reż. Paweł Komorowski, 1971 r.
Zgrabna intryga kryminalna. Niezastąpiony Janusz Gajos, cudowna jak zawsze Joanna Jędryka i wspaniały Mieczysław Pawlikowski. Zakopane, Kościelisko i oczywiście Tatry. Jest nawet strzelanina w Dolinie Chochołowskiej. Po prostu niezły film - polecam! Poniżej - w całości.
"Wilcze echa"
reż. Aleksander Ścibor-Rylski, 1968 r.
Pierwszy polski western (i chyba jedyny). Powojenne Bieszczady, bandyci, piękna kobieta i jedyny sprawiedliwy, jak Gary Cooper w filmie "W samo południe". A w obsadzie - Irena Karel, Bruno O'ya, Marek Perepeczko. I wspaniałe połoniny, Ustrzyki Dolne, Hoszów, jest nawet dolina Wisłoka w Beskidzie Niskim...
Naprawdę warto, a dla miłośników Bieszczadów pozycja obowiązkowa. Poniżej - w całości.
"Prowokator"
reż. Krzysztof Lang, 1995 r.
Historia i sensacja, nawet jeśli nie oparta na faktach - to bardzo dobra. I prawdopodobna. Początek XX wieku, schwytany podczas próby zamachu na carskiego urzędnika bojowiec PPS zostaje złamany przez Ochranę (policję polityczną). Trafia do Zakopanego, penetruje środowisko niepodległościowców, wspina się...
Obok Bogusława Lindy - Danuta Stenka i Krzysztof Pieczyński. Film kręcono z dużym wsparciem TOPR, zdjęcia górskie są doskonałe. A film po prostu jest dobry - polecam!
"Trzecia granica"
reż. Wojciech Solarz, 1975 r.
Jeden z najlepszych polskich seriali wojennych, nakręcony niemal pół wieku temu według książki Adama Bahdaja o tym samym tytule. Autor zebrał w niej doświadczenia swoje i swoich współtowarzyszy, z którymi jako kurier tatrzański kursował z okupowanej Polski do Budapesztu. Mieli oni do przekroczenia granicę słowacką, węgierską i najtrudniejszą - granicę własnej wytrzymałości. Tatry, zajmująca akcja i fantastyczna muzyka Wojciecha Kilara.
Jeśli ktoś z Was jeszcze tego nie widział - koniecznie! Poniżej - muzyczny temat z filmu.
"Baza ludzi umarłych"
reż. Czesław Petelski, 1959 r.
Film, który powstał na podstawie książki Marka Hłaski "Następny do raju", opowiada o pracy kierowców wielkich ciężarówek, pracujących zimą przy zwózce drzewa w Bieszczadach. Wprawdzie plenery górskie zapewniły sudeckie Góry Bialskie w okolicach Lądka Zdroju, to klimaty bieszczadzkie są tu oddane doskonale.
W obsadzie filmu same gwiazdy ówczesnego polskiego kina, zobaczymy tu m.in. Emila Karewicza, Leona Niemczyka, Romana Kłosowskiego, Teresę Iżewską i Tadeusza Łomnickiego. Film trudny, naprawdę wart obejrzenia. Polecam.
"Chudy i inni"
reż. Henryk Kluba, 1969 r.
Filmowa ballada o kilku ludziach pracujących przy budowie wielkiej zapory wodnej, nakręcona w autentycznych plenerach podczas budowy zapory na Sanie w Solinie. W obsadzie znów gwiazdy, m.in. Marian Kociniak, Leon Niemczyk, Wiesław Gołas, Franciszek Pieczka, Ryszard Pietruski, Wiesław Dymny i Ryszard Filipski. Warto!
Poniżej - w całości.
"Wataha"
reż. Kasia Adamik, Michał Gazda, Olga Chajdas, Jan P. Matuszyński, 2014-2019 r. (serial, 16 odcinków w 3. sezonach)
Nakręcony przez HBO serial sensacyjny o pracy funkcjonariuszy Straży Granicznej w Bieszczadach. Niezła fabuła i doskonale sfilmowane Bieszczady, a dodatkowym atutem jest muzyka zespołu Tołhaje. Kto jeszcze go nie widział, niech zobaczy, polecam. Serial dostępny jest na platformie HBO MAX.
Na zakończenie
Powyższy przeglad filmów jest moim osobistym wyborem, którym chciałem się z Wami tutaj podzielić. Jeśli macie jakiś ulubiony film o górach, który Waszym zdaniem warto zobaczyć - napiszcie o tym w komentarzu.
CZYTAJ TAKŻE:
