Każdy, kto kupił drogie górskie buty jest świadom tego, że aby się nimi długo cieszyć trzeba odpowiednio o nie dbać. Brzmi prawie jak stare chińskie przysłowie. Ale taka jest prawda. Buty przemoczone, ubłocone i nie zakonserwowane odpowiednio, rzucone w kąt po powrocie z gór posłużą Nam o wiele krócej, niż by mogły, gdyby tylko o nie dbano. To nie zajmuje dużo czasu, lecz wymaga powtarzalności i cierpliwości. Poniżej podpowiem Wam, jak czyścić, suszyć oraz impregnować buty turystyczne wykonane ze skóry oraz materiałów syntetycznych. Jak tego dokonać? Zapraszam do lektury.
Dlaczego trzeba czyścić i zabezpieczać specjalnymi środkami obuwie i dlaczego to jest takie ważne?
Z całego turystycznego wyposażenia buty są najbardziej narażone na przemoczenie i ubrudzenie podczas wędrowania. Stanowią ważną ochronę naszych stóp oraz powinny dawać stabilność podczas chodzenia po każdym rodzaju podłoża. Dlatego też wymagają szczególnego traktowania i dbania o nie.
Po powrocie z wyprawy czy jednodniowej wędrówki brudne buty można postawić w kącie i o nich zapomnieć? Oczywiście, że tak. I wiele osób tak robi. Trzeba tylko mieć świadomość, że tak traktując buty skracamy czas ich użytkowania. Brudne i nie impregnowane buty w końcu stracą swój wygląd i właściwości wodoodporne oraz znacznie pogorszy się ich oddychalność. Wysuszona skóra zacznie pękać na zgięciach, a z butów będzie wydobywać się nieprzyjemny zapach. W końcu, gdy będziemy chcieli wybrać się na kolejną wędrówkę okaże się, że zaniedbane buty nie nadają się do użytku. Albo już na szlaku okaże się, że szybko nasiąkają wodą, przestały nagle oddychać a po zdjęciu ich w schronisku lub namiocie unoszący się z nich zapach będzie świadczył, że ktoś tu nie dbał o buty. Dodatkowo zakup nowych butów przeważnie wiąże się z dużym wydatkiem, bowiem buty są jednym z najdroższych elementów ubioru turysty.
Najważniejszym jednak zadaniem odpowiedniego czyszczenia i impregnacji obuwia jest utrzymanie jak największej oddychalności membrany. Nie zaimpregnowane buty szybko chłoną wodę w wyniku czego znacznie ogranicza się działanie membrany. Buty owszem dalej będą wodoodporne, jednak staną się ciężkie i przestaną oddychać. Widać to doskonale po tym, gdy skóra buta jest nasiąknięta wodą a po zdjęciu butów skarpety są wilgotne. Po prostu para wodna ze środka butów nie została wydalona przez membranę na zewnątrz, bo blokowała ją mokra skóra butów. Wilgotne skarpety i buty w środku spowodują szybsze marznięcie stóp, co w zimowych warunkach może doprowadzić do odmrożeń.
Podsumowując - dbamy o buty, czyścimy je i odpowiednio impregnujemy bo:
- zachowują wtedy długo ładny wygląd
- nie wydziela się z nich brzydki zapach
- wydłużamy ich użytkowanie
- są wtedy wodoodporne a oddychalność jest utrzymana na wysokim poziomie
Rodzaje skóry i środki do ich impregnacji
Najpierw jednak należy sprawdzić z jakiego rodzaju skóry lub z jakich materiałów zostały wykonane nasze buty. Odpowiedzi należy szukać najlepiej na stronie producenta, pudełku po butach czy dołączonych metkach lub informacji o produkcie. Ogólnie ze względu na materiał z którego zostały wykonane buty górskie można podzielić na:
Buty wykonane ze skóry licowej (gładka powierzchnia)
Skóra licowa to wierzchnia warstwa zwierzęcej skóry, która została poddana specjalnej obróbce tzw. licowaniu. Jej powierzchnia jest przez to gładka i połyskliwa. Ten rodzaj skóry charakteryzuje się większą odpornością na brud i wilgoć. Do impregnacji skóry licowej używa się przeważnie różnych wosków, olejów lub kremów. Specyfiki te mają za zadanie natłuścić skórę i zwiększyć jej hydrofobowość. Takie woski czy pasty wnikają głęboko w impregnowaną warstwę powodując, że skóra staje się elastyczna, bardziej odporna na wilgoć oraz jest odpowiednio odżywiona (jeśli środek ma odżywkę w składzie). Wosk lub pastę należy nanosić szmatką wykonując koliste ruchy. Szczególną uwagę należy zwrócić podczas nakładania wosku na szwy i łączenia, zagięcia przy języku, okolice haczyków. Są to zawsze słabe punkty w każdych butach i przez nie może przenikać woda do środka. Dlatego proces impregnowania powinien być wykonywany bez pośpiechu i bardzo dokładnie. Nawoskowane obuwie powinno odczekać kilka godzin i można je wtedy wypolerować, aby uzyskać połysk. Można także po kilku godzinach, jak pierwsza warstwa wyschnie, nałożyć drugą, jednak nie jest to konieczne. Należy także uważać, aby do impregnacji butów wykonanych ze skóry licowej używać wosków i past odpowiednich do membran, jeśli buty takową mają. Taka informacja znajduje się zawsze na opakowaniu środka.
- Pasta Granger’s Leather Conditioner (do butów z membraną także).
- Wosk Grangers Paste Wax
- Wosk Grangers G-Wax (do butów bez membrany)
- Pasta Hanwag Shoe Wax
- Impregnat w sprayu Fabsil Footwear Proofer with Conditioner (do butów z membraną, nawilża i odżywia skórę butów).
Buty wykonane ze skóry nubukowej, zamszowej i welurowej (meszkowata powierzchnia)
Takie buty charakteryzują się tym, że skóra jest inaczej wyprawiana i nie posiada tzw. lica. W związku z tym trochę inaczej wygląda ich impregnacja.
- Nubuk to skóra, której wierzchnia warstwa nie została poddana procesowi licowania a została lekko wyszlifowana, dzięki czemu na jej powierzchni powstał bardzo delikatny meszek.
- Zamsz to wewnętrzna skóra zwierzęca, która została poddana tzw. garbowaniu tłuszczowemu i dzięki temu na jej powierzchni powstają krótkie delikatne włoski.
- Welur to także wewnętrzna strona skóry zwierzęcej, jednak poddana specjalnemu szlifowaniu dzięki któremu zyskuje dłuższe włoski niż zamsz i jest od niego bardziej elastyczna.
Przedstawione trzy rodzaje skór różnią się tym od skóry licowej, że są szorstkie w dotyku, są delikatniejsze, ale też są mniej odporne na wilgoć. Specjalną odmianą nubuku jest nubuk olejowany, który w procesie produkcji jest nasączany specjalnymi olejami.
Do impregnacji butów wykonanych z tych rodzajów skóry najlepiej nadają się specjalne środki w postaci sprayu. Odpowiednio zaaplikowane zakonserwują skórę, nawilżą ją i odżywią jednocześnie nie zatkają porów skóry i nie posklejają delikatnych włosków na powierzchni. W ten sposób nie zostanie ograniczona oddychalność membrany w butach.
- Grangers Footwear Repel
- Nikwax impregnat do Tkanin i skóry
- Nikwax Nubuk i Zamsz
- Impregnat z odżywką w sprayu Meindl Conditioner & Proofer (także do butów z membraną)
Buty wykonane z materiałów syntetycznych
Mogą być całkowicie wykonane z takich materiałów lub będą też mieć elementy skórzane. Materiały najczęściej wykorzystywane do produkcji tego typu butów to np. Cordura, sztuczny zamsz, guma oraz materiały nylonowe cholewki. Czyszczenie i impregnacja takich butów jest bardzo prosta. Po dokładnym wyczyszczeniu szmatką lub szczotką (można też na mokro) buty należy dokładnie spryskać specjalnym środkiem w sprayu z odległości około 10-15 centymetrów, lub nanieść impregnat za pomocą gąbkowego aplikatura. Dociskamy aplikator z gąbką do powierzchni buta uwalniając środek i staramy się równomiernie go rozprowadzić. Nadmiar płynu spływający na podeszwę wycieramy, a tak zaimpregnowane buty odstawiamy w suche i przewiewne miejsce do wyschnięcia.
- Preparat w sprayu Granger’s Footwear Repel
- Impregnat Nikwax do tkanin i skóry
Jak prawidłowo wyczyścić i zaimpregnować buty?
Cały proces można podzielić na:
- dokładne czyszczenie z wszelkiego rodzaju zabrudzeń
- impregnacja
- odpowiednie suszenie
- czyszczenie wkładek do butów i sznurowadeł
Czyszczenie i impregnacja butów turystycznych krok po kroku
Teraz, gdy już wiemy dlaczego trzeba czyścić i impregnować buty, z jakiego rodzaju skóry lub materiałów są zrobione i jakimi środkami je impregnować, można przystąpić do samego procesu czyszczenia i impregnacji. Jak to zrobić? Poniżej moja metoda przedstawiona krok po kroku.
Praktycznie czyszczenie butów z wszelkich zabrudzeń jest identyczne dla każdego ich rodzaju i materiału. Różnice są w impregnacji odpowiednimi środkami a wynika to z rodzaju materiału, z którego buty zostały wykonane. Ale po kolei.
- Po powrocie z górskiej wyprawy buty czyścimy najszybciej jak tylko się da. Osobiście preferuję umyć buty wodą i wyczyścić szczotką o niezbyt twardym włosiu. Wpierw wyciągamy sznurowadła i wkładki ze środka. Czyścimy buty do momentu usunięcia wszelkich śladów błota, ściółki itd. Czyścimy także podeszwy! Sporo osób pomija ich czyszczenie, a to błąd. Cały bieżnik również traktujemy szczotką i wodą do całkowitego wyczyszczenia. Wydłubujemy także wszystkie kamyki z bieżnika podeszwy. Dokładnie oglądamy podeszwy, czy przypadkiem nie jest gdzieś wbity jakiś okruch szkła, gwóźdź czy kolka np. z akacji. Pamiętajmy więc o czyszczeniu podeszwy i sprawdzeniu całego bieżnika pod kątem uszkodzeń.
- Wyjęte wkładki do butów można umyć wodą z płynem do tkanin, mydłem typu "Biały Jeleń" itp. Sznurówki też myjemy ręcznie i sprawdzamy ich stan techniczny pod kątem przetarć. Jeśli takowe widać to sznurówki przed następną eskapadą należy wymienić na nowe.
- Buty mamy wyczyszczone i przede wszystkim delikatnie namoczone wodą, co jest istotne przy butach wykonanych ze skór szorstkich, czyli nubuku, zamszu i weluru. Mokra skóra lepiej wchłania środek impregnujący. Buty wykonane z tego rodzaju skór należy potraktować specjalnym preparatem w sprayu. Jak zaimpregnować buty takim sprayem? Najlepiej w łazience nad wanną lub gdzieś na świeżym powietrzu, ale żeby nie wiało. Ręka do środka buta, drugą łapką psikamy dokładnie cały but dookoła. Nie przejmujemy się nadmiarem płynu ściekającym po bucie. Uważać tylko należy, aby płyn nie dostał się do środka buta. Niektóre miejsca na powierzchni łatwiej wchłoną płyn, a inne trochę mniej. To będzie widać od razu. W tych "trudniejszych" miejscach można sobie pomóc szmatką i wetrzeć płyn w skórę.
Buty ze skóry gładkiej licowej należy zaimpregnować specjalną pastą lub woskiem wcierając środek za pomocą miękkiej szmatki, wykonując koliste ruchy i zwracając szczególną uwagę na szwy i miejsca nitowania przelotek.
No dobrze, mamy spryskane – zaimpregnowane ładnie buty. Podczas impregnacji trzeba pamiętać też, aby psiknąć w zagłębienia skóry (przy języku) oraz dookoła oczek, przelotek itd. W tych trudniej dostępnych miejscach można pomóc sobie nasączoną płynem szmatką.
- Teraz szmatką wycieramy nadmiar płynu z boków podeszwy i od spodu, jak poleciało. Tak nawilżone i zaimpregnowane buty odstawiamy w suche, przewiewne miejsce. Nie zostawiamy butów na słońcu, nie stawiamy ich na kaloryferze, przy kominku itd. Nigdy nie wolno suszyć butów blisko przy ognisku lub zostawiać ich na kamieniach, którymi jest ono wyłożone.
- Gdy buty już wyschną po impregnacji bierzemy się za pozostałe elementy, czyli za wewnętrzną warstwę delikatnej skóry licowej, jeśli buty takową mają oraz haczyki i przelotki.
Wewnętrzną wyściółkę skórzaną obejmującą głównie okolice kostki należy potraktować specjalną pastą do tego typu skóry. Najlepiej na bazie wosków naturalnych. Dokładnie centymetr po centymetrze należy wetrzeć niewielkie ilości wosku.
- Buty są umyte, zaimpregnowane, licówka nasmarowana pastą, haczyki i oczka przetarte i posmarowane, a sznurówki i wkładki umyte. Buty odstawiamy w suche przewiewne miejsce do wyschnięcia. Osobiście nie wkładam od razu wkładek do butów ani nie przeplatam sznurówek, aż do następnego wyjazdu.
Należy pamiętać i mieć na uwadze to, że buty wykonane ze skóry po zaimpregnowaniu odpowiednim środkiem mogą delikatnie zmienić swój kolor. Jak bardzo się zmieni można sprawdzić najpierw na małym fragmencie buta.
Aby wyeliminować przykry zapach z butów można zastosować specjalny środek np. Granger’s Odour Eliminator.
CZYTAJ TAKŻE:
Jak często należy impregnować buty turystyczne?
Nie ma tutaj jednoznacznej odpowiedzi na to pytanie. Według mnie najlepszą metodą jest odpowiedzenie sobie na pytanie – jak często i intensywnie użytkuję swoje buty? Jeśli w ciągu roku odbywamy tylko kilka wędrówek lub spacerów w butach, a resztę czasu leżą w odpowiednim miejscu wyczyszczone to wiadomo, że rzadziej będą wymagały impregnacji. Natomiast jeśli buty użytkujemy prawie codziennie, do tego odbywamy kilka konkretnych trekingów w górach w ciągu roku to czyszczenie i impregnacja muszą się odbywać częściej. Również dobrą metodą na sprawdzenie, czy buty potrzebują już zadbania o nie jest po prostu polanie ich wodą. Jeśli woda będzie się ładnie perlić na powierzchni i spływać to znaczy, że buty nie wymagają jeszcze impregnacji. Natomiast jeśli woda zacznie wsiąkać w powierzchnię cholewki będzie to sygnał do solidnego zaimpregnowania butów.
Czy można prać buty?
Osobiście nie polecam tego robić i też nie znam nikogo, kto by tak postępował z butami górskimi. Owszem, zdarzało się wyprać jakieś lekkie siatkowe adidasy, ale nie kosztowały tyle co dobre buty turystyczne, ani też nie miały membrany i nie były wykonane ze skóry. Butów górskich turystycznych, posiadających membranę lub nie, wykonanych ze skóry lub materiałów syntetycznych nie należy prać w pralce, w misce w gorącej wodzie i używać do tego zwykłych środków piorących. Materiały takie jak membrana oraz skóra czy guma podeszew nie lubią gorącej temperatury ani środków chemicznych powszechnie stosowanych do prania. Dodatkowo proces prania w pralce może mechanicznie uszkodzić buty.
Na zakończenie
Życzę Wam wielu kilometrów w ulubionych zawsze odpowiednio zaimpregnowanych butach. Dbajcie o nie, a odwdzięczą się Wam bezawaryjnością i świetnym wyglądem przez długie lata!
Do zobaczenia na szlaku!
ZOBACZ PREZENTACJĘ DZIAŁANIA IMPREGNATÓW NA PRZYKŁADZIE PREPARATÓW NIKWAX:
