Choroba wysokościowa jest wpisana w turystykę wysokogórską. Bywa nieprzewidywalna i zdradliwa. Każdy z nas pokonując pierwszy raz pewien pułap wysokości na pewno się z nią zetknie. Nie wiemy tylko gdzie przebiega nasza granica. Granica ta jest znowuż sprawą indywidualną i nie zależy od naszej kondycji fizycznej, budowy ciała czy innych cech fizycznych. Umiejętność aklimatyzacji wynika z nie do końca jeszcze poznanych cech wrodzonych organizmu. Wiadomo natomiast, iż częste pokonywanie coraz większych wysokości przesuwa tę granicę. Uznaje się, że zagrożenie może się pojawić już na wysokości 2700 m n.p.m., jeśli zatem nasze plany opiewają w zdobywanie coraz wyższych przełęczy i szczytów, niebezpieczeństwo związane z chorobą wysokościową powinniśmy potraktować z pełną powagą. Najgorszy wróg to ten, którego nie znamy, wychodźmy więc na spotkanie z tą przypadłością dobrze przygotowani. Nasza turystyczna apteczka powinna zawierać kilka medykamentów przydatnych w przebiegu choroby wysokościowej i nie powinno wśród nich zabraknąć również DEKSAMETAZONU.
Czym jest Deksametazon (deks)?
Deksametazon to lek o szerokim zastosowaniu, gdzie choroba wysokościowa jest jedną z wielu dolegliwości w jakich się go stosuje. Wykazuje niezwykle silne działanie przeciwzapalne, przeciwalergiczne i immunosupresyjne. Działanie to jest 30-krotnie silniejsze niż w przypadku hydrokortyzolu, co za tym idzie lek ten ma zastosowanie podczas wstrząsu anafilaktycznego czy podczas ostrych odczynów alergicznych. Deksametazon jest organicznym, steroidowym związkiem chemicznym. Nie zagłębiając się w zachodzące podczas jego stosowania procesy biochemiczne i biofizyczne, działanie przeciwobrzękowe ma największe znaczenie w przebiegu choroby wysokościowej.
W jakich sytuacjach używany jest Deks?
Deksametazon stosuje się podczas przebiegu choroby wysokościowej lub zapobiegawczo, jeśli jesteśmy zmuszeni w krótkim czasie pokonać dużą różnicę wysokości (np. podczas akcji ratowniczych). Choroba wysokościowa to w zasadzie zespół chorób o różnych objawach, a Deksametazon ma zastosowanie w kontekście wysokościowego obrzęku mózgu (HACE). Pierwszymi objawami obrzęku są ból i zawroty głowy, w dalszej kolejności pojawia się splątanie, niezborność ruchów, a ostatecznie utrata świadomości i śpiączka. Kiedy powinniśmy sięgnąć po deks? Na pewno w sytuacji, gdy objawy stają się zbyt uciążliwe, by normalnie funkcjonować oraz podczas wspomnianych szybkich zmian wysokości.
Jak długo działa i jakie jest dawkowanie Deksu?
Biologiczny okres półtrwania wynosi około 3 godziny. Oznacza to, że po tym czasie stężenie leku we krwi spada poniżej 50% w stosunku do wartości początkowej. Warto wspomnieć również o tym jak szybko Deks uwalnia się w organizmie i kiedy osiąga maksymalne stężenie. Po podaniu dożylnym lek zaczyna funkcjonować już po 10-30 minutach, w przypadku iniekcji domięśniowej czas ten jest dłuższy i wynosi 60 minut.
Doustna dawka leku stosowanego zapobiegawczo wynosi 4 mg i powinna być podawana w odstępach co 6-8 godzin. Nie ustalono dokładnie czasu rozpoczęcia i zakończenia kuracji, ale przyjmuje się, że lek należy zacząć stosować na 2 do 4 godzin przed rozpoczęciem zdobywania wysokości. W przypadku ujawnienia symptomów obrzęku mózgu stosuje się dawkę 6-16 mg w 3-4 dawkach na dobę. Maksymalna dawka dobowa wynosi 24 mg.
CZYTAJ TAKŻE:
Czy warto stosować Deksametazon?
Deksametazon jest zwykle lekiem drugiego wyboru i stosuje się go w sytuacji, gdy jesteśmy uczuleni na acetazolamid. Zapobiegawczo stosuje się go tyko w sytuacji podczas której musimy w krótkim czasie pokonać dużą różnicę wysokości, w pozostałych przypadkach lek stosuje się po ujawnieniu objawów. Głównymi zaletami deksametazonu jest jego wysoka skuteczność w przeciwdziałaniu i zmniejszaniu dolegliwości związanych z obrzękiem mózgu. Każdy poważnie traktujący wspinaczkę turysta, mający w swoich planach pokonywanie dużych wysokości, powinien posiadać w apteczce ten medykament.
Wady Deksametazonu
Jak prawie każdy lek, Deksametazon wykazuje szereg działań niepożądanych. Należy do nich m.in. gromadzenie tkanki tłuszczowej w obrębie twarzy, szyi i tułowia, osteoporoza czy nietolerancja glukozy. Wady te nie będą jednak miały większego znaczenia przy krótkotrwałym stosowaniu leku, jaki zwykle ma miejsce w przypadku choroby wysokościowej. Skutkiem ubocznym, na który powinniśmy zwrócić uwagę, jest możliwość pogorszenia stanu psychicznego. Do poważnych działań niepożądanych należy bowiem psychoza oraz zaburzenia emocjonalne. W praktyce wysokogórskiej możemy się zatem spotkać z obniżonym nastrojem lub przeciwnie - z euforią. Stosowanie leku często objawia się też dziwacznymi snami. Warto również wspomnieć o przeciwskazaniach, które obejmują takie jednostki chorobowe jak nadciśnienie tętnicze, silne zaburzenia psychiczne, choroba Cushinga, opryszczka, wrzody żołądka czy niewydolność nerek. W przypadku choroby wysokościowej trzeba pamiętać, iż Deks niejako maskuje objawy choroby, nie wspomagając aklimatyzacji. Przerwanie stosowania leku podczas przebywania na dużej wysokości może doprowadzić do nagłego pogorszenia stanu zdrowia.
Niniejszy wpis ma charakter poglądowy, Deksmetazon jest lekiem dostępnym wyłącznie na receptę i przed jego zastosowaniem należy skonsultować się z lekarzem.
Źródła:
- www.pza.org.pl
- www.medonet.pl
- www.mp.pl
- www.pl.wikipedia.org
- www.leki.urpl.gov.pl
