Podczas gdy lekkie wychłodzenie organizmu grozi jedynie przeziębieniem, silne może doprowadzić nawet do śmierci. Wbrew powszechnym przekonaniom z hipotermią możemy mieć do czynienia nie tylko podczas wypraw w wyższe partie terenu, lecz także w mieście. Warto więc wiedzieć, co robić w przypadku jej wystąpienia i jakie są objawy, aby w porę móc udzielić poszkodowanemu pomocy.
Co to jest hipotermia?
Hipotermia, zwana także wychłodzeniem organizmu, jest stanem, w którym temperatura ciała człowieka spada poniżej 36,6 °C. Bilans cieplny w przypadku hipotermii jest ujemny – ilość ciepła wytwarzanego w wyniku przemian metabolicznych jest mniejsza niż ilość ciepła traconego przez organizm. Oznacza to, że w wyniku działania czynników zewnętrznych następuje zbyt szybkie wychładzanie organizmu w stosunku do jego zdolności wytwarzania ciepła.
Hipotermia najczęściej spowodowana jest działaniem niskiej temperatury powietrza, niskiej temperatury wody, szybkiego ruchu powietrza, braku izolacji termicznej lub zahamowaniem procesów przemiany materii. Może grozić wszystkim osobom, które zbyt długo przebywają w bardzo niskiej temperaturze lub zimnej wodzie – szczególnie, że ta ostatnia ochładza blisko 20 razy szybciej niż powietrze. Warto mieć jednak na uwadze, że przechłodzenia i odmrożenia zdarzają się nie tylko podczas ujemnych, lecz także dodatnich temperatur. Są na nią narażone osoby wędrujące po górach, ale również ludzie żyjący w mieście - zwłaszcza bezdomni i alkoholicy.
Hipotermia – objawy
Objawy hipotermii będą się różniły w zależności od stadium zaawansowania wychłodzenia.
- I stadium hipotermii: gdy temperatura ciała człowieka osiąga 32-35 °C, pojawiają się dreszcze, które są pierwszym sygnałem oznaczającym wychładzanie organizmu. Poprzez wymuszenie ruchu mięśni organizm usiłuje podnieść temperaturę, aby utrzymać prawidłowe funkcjonowanie wszystkich organów. W pierwszym stadium wychłodzenie jest jednak niewielkie – wystarczy znaleźć ciepłe miejsce, wysuszyć odzież, jeśli jest mokra, i przyjąć gorące płyny, które stopniowo rozgrzeją ciało. Dopiero w dalszej fazie tego stadium pojawia się osłabienie, dezorientacja, zawroty głowy i drżenie mięśni, które świadczą o łagodnej hipotermii. W tym czasie człowiek jest jeszcze w stanie samodzielnie udzielić sobie pomocy i uniemożliwić dalsze postępowanie hipotermii.
- II stadium hipotermii: gdy temperatura ciała człowieka wynosi 28-32 °C, nie występują już dreszcze, ale dochodzi do znacznego obniżenia poziomu świadomości. Następują zaburzenia mowy i koordynacji ruchowej - mięśnie są sztywne, mowa bełkotliwa, a człowiek traci poczucie czasu, jest apatyczny. W takim przypadku konieczna jest pomoc ze strony innych osób.
- III stadium hipotermii: gdy temperatura ciała człowieka wynosi 24-28 °C, dochodzi do utraty przytomności. Puls i oddech są ledwo wyczuwalne, źrenice nie reagują na światło, a skóra przybiera sinozielony odcień. Mogą być także zauważalne objawy zatrzymania oddychania i krążenia. W tym stadium niezbędne jest wykonanie reanimacji.
- IV stadium hipotermii: gdy temperatura ciała człowieka spada poniżej 24 °C, następuje zatrzymanie krążenia.
Hipotermia – postępowanie
W przypadku hipotermii należy przede wszystkim unikać zbędnego poruszania poszkodowanym. Im wyższy stopień hipotermii, tym bardziej należy zwrócić na to uwagę. Przy obniżonej temperaturze organizm pracuje mało wydajnie i nawet nieznaczne ruchy mogą spowodować przepływ krwi w wyziębione kończyny. Późniejszy powrót zimnej krwi do środkowej części ciała może z kolei doprowadzić do załamania funkcji życiowych i zahamowania krwiobiegu.
CZYTAJ TAKŻE:
Jeśli doszło jedynie do niewielkiego wychłodzenia i poszkodowany jest przytomny, musimy jak najszybciej przenieść go w cieplejsze miejsce. Konieczne będzie zdjęcie zimnych i mokrych ubrań oraz nałożenie suchego odzienia. Poszkodowanego możemy także okryć kocem lub kurtką, a następnie przyłożyć umiarkowane źródło ciepła do jego pleców, szyi, głowy i ud. Pamiętajmy, aby unikać nagłego ogrzewania i stopniowo rozgrzewać ciało osoby wychłodzonej. Nie pocierajmy dłoni ani stóp, ponieważ nie ogrzejemy ich w ten sposób, a jedynie uszkodzimy skórę.
Jeśli podejrzewamy hipotermię w zaawansowanym stadium, to w pierwszej kolejności należy podtrzymać funkcje układu krążenia za pomocą masażu zewnętrznego serca. Gdy krążenie zostanie przywrócone, trzeba zabezpieczyć poszkodowanego przed dalszym ochłodzeniem i – jeśli mamy taką możliwość – przenieść go w cieplejsze miejsce.
