Na pewno wszyscy miłośnicy górskich wędrówek znają historie o nieodpowiedzialnych turystach, którzy postanowili zdobywać góry w pantoflach lub klapkach. Ci, którzy potrzebowali z tego powodu pomocy w górach za granicą, a zapomnieli wykupić dobrowolnego ubezpieczenia, nieraz słono płacili za wezwanie służb ratunkowych. Wybór odpowiedniego obuwia trekkingowego to nie tylko sprawa kosztów za udzielenie pomocy. To kwestia bezpieczeństwa, a także komfortu. Podpowiadamy, jakie buty kupić w góry i jak odnaleźć się w szerokiej ofercie turystycznych sklepów górskich.
Zadajmy sobie podstawowe pytanie: jakie buty zabrać w góry?
- Wygodne! To sprawa podstawowa.
- O odpowiednim rozmiarze – za duże czy za małe obuwie będzie dużą przeszkodą w zdobywaniu kolejnych szczytów.
- Pamiętajmy, że kupno dobrych butów do chodzenia po górach to spory wydatek, do którego warto się przygotować, aby po pierwszej wędrówce nie okazało się, że jednak musimy postawić na inną parę. Nie ma co wierzyć w chwyty marketingowe i slogany typu „uniwersalne obuwie trekkingowe”, gdyż takie tak naprawdę nie istnieje. Spędzanie czasu jedynie w Beskidach czy Bieszczadach pozwala na wybór drobniejszych i lżejszych butów górskich niż, wyjazd w Tatry. Lekkość to swoboda ruchu, ale skaliste szlaki wymagają obuwia o odpowiednim poziomie ochrony.
- Zawsze zwracajmy uwagę na podeszwę i śródpodeszwę – czy bieżnik dostosowany jest do skał, czy raczej do terenu leśnego, czy stopa będzie odpowiednio amortyzowana, a śródpodeszwa posiada technologie, które sprzyjają długim wędrówkom po twardym podłożu. Buty letnie, jak i zimowe powinny mieć więc odpowiednią podeszwę, cechującą się dobrą przyczepnością do podłoża i amortyzacją. Śliskie ścieżki to nie tylko wynik działania lodu, lecz także deszczu czy wiosennych roztopów.
- Stopa zbudowana jest z drobnych kości podatnych na urazy mechaniczne – odpowiednio wyprofilowana konstrukcja buta odciąży także ścięgna i mięśnie, szczególnie narażone na kontuzje przy wspinaczkach z obciążeniem.
- Zimą potrzebujemy butów masywnych, które zapewnią odpowiednią izolację przed chłodem, wilgocią i śniegiem. Nie wszystkie te rozwiązania sprawdzą się latem i odwrotnie, obuwie letnie będzie nieadekwatne do warunków panujących na zimowych szlakach. Dlatego pierwsze, podstawowe pytanie, jakie powinniśmy zadać sobie przed zakupem obuwia górskiego to, o jakiej porze roku będziemy z nich korzystać.
- Jeśli chcemy zdobywać różnorodne górskie szczyty przez cały rok, przygotujmy się na większy wydatek lub zapomnijmy o wygodzie i bezpieczeństwie. W dalszej części tekstu opisujemy cechy, które łączą buty górskie na różne sezony i są niezbędne, by bezpiecznie i komfortowo wejść na każdy szczyt.
Problem z rozmiarem – co zrobić, by prawidłowo dobrać rozmiar butów w góry?
Nie da się ukryć, że najlepiej jest przymierzyć buty trekkingowe w sklepie stacjonarnym i na miejscu dobrać odpowiedni rozmiar. W tym celu warto wybrać sklep turystyczny, który umożliwia wymianę nieużywanego towaru – daje to możliwość zaprzyjaźnienia się z nowym obuwiem górskim jeszcze przed pierwszą wycieczką. To bardzo ważne, aby takie buty ubrać w domu i nosić przez możliwie długi czas. Samo przymierzanie w sklepie, nawet pod okiem najbardziej doświadczonego sprzedawcy, może być niewystarczające, by mieć pewność, czy wybrane przez nas buty do chodzenia po górach, na pewno idealnie pasują na nasze stopy.
Często jednak ciekawe oferty trafiają się online. Obecnie część górskich sklepów internetowych oferuje możliwość zakupu butów trekkingowych męskich i damskich, a następnie darmowej wymiany na inny rozmiar, jeśli wybrany okaże się nieodpowiedni. W sklepie turystycznym e-Horyzont na zwrot mamy 30 dni. To ważne, bo niewygodne buty górskie będą dla nas bolączką na trasie i mogą nie tylko utrudnić marsz, ale nawet ograniczyć bezpieczeństwo.
Ze względu na indywidualne cechy stóp nie polecamy kierować się wyłącznie wyglądem buta trekkingowego czy jego marką. Każdy producent oferuje inne proporcje kopyt podeszwy, po zakupie może okazać się, że wymarzony krój buta będzie dla was niewygodny niezależnie od rozmiaru. Zawsze bierzmy pod uwagę kilka modeli, aby mieć w zanadrzu opcję awaryjną i nie przeczesywać ponownie sieci w poszukiwaniu kolejnego modelu.
But trekkingowy nie może być za duży – przemieszczająca się wewnątrz stopa będzie obcierała o ranty, co bezsprzecznie wywoła powstawanie bolesnych pęcherzy. But nie może być także za mały – ucisk stopy utrudni krążenie krwi, powodując szybsze wychładzanie, a także boleśnie obciąży nasze palce, co często prowadzi do utraty paznokci.
Jak mierzyć buty trekkingowe, aby wybrać te najwygodniejsze?
Warto na początek wybrać do przymiarki buty o rozmiarze o pół numeru wyższym niż ten, którego używamy na co dzień, a na zimę nawet o rozmiar wyższe.
Powiedzmy, że wybraliśmy już odpowiednie modele butów górskich, znamy rozmiar swojej stopy i wiemy, na jaką porę roku dokonujemy zakupu. Jak zmierzyć buty, aby nie zawiodły nas na szlaku?
- Po pierwsze i najważniejsze – obuwie trekkingowe powinno się mierzyć zawsze na zmęczonej stopie. Stopy po marszu puchną, zwiększając swój rozmiar, a w górach to standardowa sytuacja. Dlatego warto przed mierzeniem butów odbyć godzinny spacer lub zrobić to po dniu pracy (ale nie wtedy, gdy jest to praca siedząca).
- Drugim ważnym elementem są skarpety. Planując zakup butów do chodzenia po górach, zabierzmy ze sobą skarpety trekkingowe, których będziemy używać także na szlaku. Przy okazji: pamiętajmy, by niezależnie od pory roku nie używać do butów górskich skarpet z przewagą bawełny! W górach najlepiej korzystać ze skarpetek docelowo zaprojektowanych do trekkingu, które ochronią nasze stopy przez otarciami, poprawią krążenie, przy czym jednocześnie w zimie zapobiegną marznięciu nóg.
Improwizacja wspinaczki kluczem do udanego mierzenia
Podczas mierzenia butów górskich bardzo przydatne okazuje się improwizowanie górskiej wspinaczki. Po założeniu obuwia zaimprowizujmy więc podejście na stok. W tym celu:
- przejdźmy się parę razy po schodach, ustawiając stopę w różnych pozycjach. Sprawdźmy, co będzie się działo ze stopą, gdy oprzemy ją jedynie na palcach w ten sposób, że pięta będzie znajdowała się za krawędzią stopnia schodów. W trakcie tego testu pięta nie powinna przemieszczać się do góry i do dołu. Jeśli dzieje się inaczej, szukajmy dalej,
- utrzymujmy równowagę na krawędzi stopnia w ten sposób, aby pięty opierały się o krawędź, a stopy pozostawały w powietrzu. Balansując na śródstopiu poprzez obniżanie i podnoszenie palców, improwizujemy schodzenie z gór. Jeśli w trakcie testu stopa zsunie się znacznie do przodu, to obuwie jest nieodpowiednie. Dopuszczalny jest tylko delikatny ruch, stopa nie powinna oprzeć się na palcu, bo w prawdziwych realiach może skończyć się to boleśnie.
Kiedy buty przeszły pomyślnie powyższe testy, nie kończmy jeszcze przymiarki.Pochodźmy w nich około dwudziestu minut, aby przekonać się, czy obuwie nie ma wad, takich jak uwierające szwy lub elementy, które obcierają w trakcie chodu, a są niewyczuwalne podczas pierwszych minut noszenia.
W sklepach stacjonarnych Horyzont znajdują specjalne testery, imitujące nachylenie górskiego stoku. To pozwoli Ci bardzo efektywnie sprawdzić wygodę obuwia.
A co jeśli nasze stopy nie są dokładnie tego samego rozmiaru?
Każdy z nas ma inną budowę i często zdarza się, że nasze stopy mają różne rozmiary. Wówczas, wybierając obuwie trekkingowe, dostosujmy je do większej stopy. Idąc w góry, na tę mniejszą możemy założyć dodatkową skarpetkę, aby zniwelować różnicę.
Lepiej zdecydować się na buty w góry z membraną czy bez?
Membrana to specjalny materiał o porowatej strukturze, który umieszcza się pod warstwą wierzchnią buta, by zapewnić mu nieprzemakalność i jednocześnie pozwolić na oddychalność. O ile membrana w zimowych butach trekkingowych jest w zasadzie niezbędnym elementem, o tyle, co do stosowania jej wiosną i latem, zdania są podzielone.
Pamiętajmy, że stosowanie membrany to najlepsza i najbardziej trwała metoda, by zachować suchość w bucie (wybierając buty z membraną Jack Wolfskin, Meindl, czy Aku ta wodoodporność jest gwarantowana). Jednak nawet jeśli membrana jest bardzo oddychająca, to i tak stanowi dodatkową barierę dla ciepła, które próbuje wydostać się ze środka, co w upalne dni może doprowadzić do przegrzania stóp (zwłaszcza, że membrany pracują bardziej wydajnie zimą – przy dużej różnicy temperatur przepuszczalność pary wodnej jest większa). Każde buty i te z membraną, i bez, należy regularnie impregnować, by zachować właściwą wodoodporność. Niemniej, gdy impregnacja jest jedynym zabezpieczeniem przed niepogodą, przy trudniejszych warunkach może okazać się niewystarczająca.
Upraszczając, buty w góry bez membrany będą lepiej oddychać, czyli będą bardziej przewiewne i komfortowe w wysokich temperaturach, za to szybciej przemokną w czasie deszczu, czy przechodzenia przez górski potok. Pytanie: czy zależy nam bardziej na wentylacji czy nieprzemakalności?
CZYTAJ TAKŻE:
- Jakie buty w Tatry? Bezpieczeństwo na zimowym szlaku i komfort wędrówki w letnie cieplejsze dni
- Jak wiązać buty trekkingowe i górskie? Ciesz się długimi wędrówkami bez problemów!
- Jak powinno wyglądać czyszczenie butów po wyprawie? Jeśli chcesz długo użytkować swoje obuwie, warto je dobrze czyścić i konserwować!
- Podeszwa Vibram - co to jest? Kiedy sprawdzi się na szlaku i co może zagwarantować miłośnikom gór i skał?
Jakie buty nadadzą się w góry zimą, na śnieg?
Jeśli chodzi o wybór butów do turystyki górskiej, pora roku ma naprawdę duże znaczenie. Oczywiście nie jest tak, że zimą musimy wybrać trapery, a latem wystarczą sandałki. Góry to często trudny i niebezpieczny teren, więc dobre obuwie trekkingowe musi być w stanie sprostać różnorodnym warunkom.
Więc jakie buty wybrać na śnieg? Warto sięgnąć po obuwie z wysoką cholewką, która ochroni nas przed wpadającym puchem. Zimą najlepiej sprawdzą się buty z membraną, która zabezpieczy je przed przemakaniem, a dzięki odpowiedniej strukturze umożliwi też cyrkulację powietrza i odprowadzanie potu. Dobrą praktyką jest też wybieranie butów z małą ilością przeszyć, przez które może przenikać wilgoć. Istotny jest również gumowy otok nad linią podeszwy, który jeszcze lepiej zabezpiecza przed wodą i chroni but (i stopę) przed kontaktem z kamieniami.
Zimą w niektórych partiach gór temperatura może być bardzo niska. Planując takie wyprawy, rozejrzyjmy się za obuwiem z dodatkowym ociepleniem, które będzie tworzyć barierę przed zimnem. Alternatywą mogą być po prostu ciepłe i grube skarpetki.
Rola podeszwy w zimowych butach trekkingowych
Zastanawiając się, jakie buty w góry kupić na zimę, koniecznie należy spojrzeć na ich podeszwę. Od butów zimowych wymagamy odpowiedniej przyczepności. Zapewnia się ją przez stosowanie specjalnych mieszanek gumy, która nie twardnieje przy niskich temperaturach, a także głęboko i agresywnie wyciętego bieżnika. Zawsze warto zerknąć na specyfikację dołączoną przez producenta i poczytać o właściwościach podeszwy – nie koniecznie musi być to Vibram® (którego swoją drogą też jest wiele rodzajów), choć takie oznaczenie gwarantuje wysoką jakość.
Jeśli zaś zależy nam na przyczepności dosłownie w lodzie – powinniśmy pomyśleć o butach zimowych z całkowicie sztywną podeszwą, do której możemy przeczepić raki.
Jakie buty w góry latem? Czy muszą sięgać za kostkę?
Jeśli chodzi o bezpieczeństwo, to moglibyśmy teoretycznie latem nosić takie same buty, jak zimą. Jednak letnie warunki nie wymagają aż tak solidnej konstrukcji, mogą być zatem niepotrzebnie ciężkie i powodować przegrzewanie się stóp. Zimowa para butów może okazać się też za duża, przecież latem nosimy zupełnie inne skarpety.
Letnie obuwie trekkingowe powinno cechować się przede wszystkim lekkością i maksymalnym możliwym komfortem – niemniej latem czy zimą, góry są wymagającym terenem i musimy przede wszystkim dbać o swoje bezpieczeństwo.
Powinniśmy zwrócić również uwagę, czy wybrane buty mają element usztywniający piętę. Na rynku dostępne jest obuwie w dwóch wysokościach:
- wysokie – powinny stanowić jedyny wybór osób, które są górskimi laikami. Także gdy zmierzamy w wyższe góry, dobrze mieć takie właśnie obuwie. Buty trekkingowe z wysoką cholewką bardzo dobrze sprawdzają się podczas kilkudniowych wycieczek z plecakiem, ponieważ doskonale stabilizują staw skokowy. Dzięki temu jest on znacznie mniej podatny na skręcenia. Dodatkowo zabezpieczają przed błotem, śniegiem i wilgocią lepiej niż buty niskie. Ten rodzaj obuwia jest najbardziej uniwersalny. Zapewnia większą ochronę przed kontuzją w trudnych warunkach i można ich używać w czasie łatwiejszych i trudniejszych wędrówek.
- niskie – zapewniają większą swobodę podczas marszu w górach i przez to pozwalają poruszać się szybciej. To buty odpowiednie dla doświadczonych osób, lubiących szybkie tempo. Lżejsze buty zapewniają także nieco mniejsze zmęczenie. Większość modeli niskich butów górskich jest wyposażona w tzw. ,,climbing zone”, czyli fragment podeszwy pod palcami z przyczepną gumą, które umożliwiają precyzyjne stawanie na stopniach skalnych. Z tego względu tzw. „podejściówki” zwykle są wybierane na krótsze dystanse w stromym, wymagającym uwagi terenie. Dobrze sprawdzają się także po prostu jako lżejsze buty w teren. Niskie buty zapewniają też lepszą wentylację.
Cecha, która zdecydowanie powinna nas interesować, wybierając buty w góry na lato, to także ich przewiewność – wyższe temperatury sprzyjają szybszemu męczeniu się stóp, a co za tym idzie, ich nagrzewaniu i puchnięciu. Odpowiednia wentylacja zapewni większy komfort użytkowania obuwia. Podobnie jak zimą, przy wyborze butów w góry na lato zwróćcie także uwagę na wodoodporność. Latem mokry śnieg może nie grozi, ale intensywne opady deszczu już tak, a jak wiemy, chlupoczące uczucie w butach to nic przyjemnego.
Buty trekkingowe damskie – czym różnią się od modeli dla mężczyzn?
Zasadniczo damskie buty trekkingowe różnią się od modeli męskich przede wszystkim szerokością, oraz wysokością podbicia, co sprawia, że są one bardziej dopasowane dla pań posiadających drobne stopy. Z tego powodu są również nieco lżejsze niż ich męskie odpowiednik. Jeśli chodzi o zastosowane rozwiązania technologiczne (rodzaj podeszwy, membrana, materiał) między tymi samymi modelami butów w góry jednego producenta dla mężczyzn i kobiet najczęściej nie ma żadnych różnic.
Buty w góry dla dzieci – czy istnieje taka kategoria?
Oczywiście! Wszak bezpieczeństwo pociech jest dla rodziców zdecydowanie wartością najważniejszą. W odpowiedzi na tę potrzebę niektórzy renomowani producenci obuwia trekkingowego produkują modele przeznaczone najmłodszym turystom. Co do zasad doboru obuwia pod teren, w który wybieramy się z dziećmi, możemy posłużyć się tymi samymi zasadami, co dla dorosłych. Warto tylko dodać, że w góry zdecydowanie lepiej wyposażyć dzieci w wysokie buty trekkingowe, które zabezpieczą ich staw skokowy.
Jeśli chodzi o mierzenie, dobrze jest wyjąć wkładkę z buta i postawić na niej stopę dziecka – przez czubek górskiego buta nie zawsze można wyczuć gdzie znajduje się palec. Należy jednak wystrzegać się kupowania znacznie za dużych butów górskich, które mają starczyć też, gdy dziecko dorośnie. W zimie dobrze jest uwzględnić miejsce na podwójną, lub grubszą skarpetkę, pamiętając o tym, dzieciom szybciej marzną stopy.
To co głównie różni buty trekkingowe dla dzieci od butów trekkingowych dla dorosłych to przede wszystkim podeszwa. Buty dla młodych piechurów przeznaczone są pod mniejszą wagę. Podeszwa często jest przez to bardziej miękka, mniej sztywna i nie tak wytrzymała jak w butach górskich dla dorosłych. Z tego powodu nienajlepszym pomysłem jest wybór butów dziecięcych dla dorosłego o mniejszej stopie – mimo, że np. w Jack Wolfskin rozmiarówka butów dziecięcych kończy się na numerze 40.
Jakie buty w Tatry?
Tatry to jedyne góry w Polsce o charakterze alpejskim – dalej jednak wybór butów należy dopasować do pory roku, a także od rodzajów szlaków. Oczywiste zdaje się to, że wejście na Rysy wymaga od nas posiadania bardziej specjalistycznego obuwia niż wdrapanie się na Kasprowy.
W Tatry przeważnie zabieramy buty wysokie, zwłaszcza jeśli to początki naszej turystyki tatrzańskiej. Oczywiście znów istotny jest teren, bo na spacery dla przykładu po Dolinie Chochołowskiej bardzo dobrze sprawdzą się buty niskie. Podobnie ma się sprawa z osobami o wytrenowanych kostkach – np. biegającymi. Im również nawet w trudniejszym terenie spiszą się twardsze, niskie buty podejściowe. Sprawa z zimą wygląda łatwiej bo wybieramy zawsze buty wysokie. Wskazane jest też, by ich wierzchy były na tyle sztywne, że pozwolą na założenie raków wspinaczkowych, nieodzownych zwłaszcza w wyższych partiach gór.
