Na tak postawione pytania można by odpowiedzieć krótko: to zależy i tak, ale to zależy. Od czego? Góry różnią się od siebie nie tylko wysokością, ale i nachyleniem, trudnością, mikroklimatem i wieloma innymi czynnikami. Dodatkowo zima na wysokości potrafi być wyjątkowo ostra i nieprzewidywalna. Specyficzne, trudne warunki powodują, że dobór właściwego obuwia w góry na zimę to sprawa nie tylko komfortu, ale przede wszystkim, bardziej niż podczas innych pór roku – bezpieczeństwa.
Na co zwracać uwagę przy wyborze butów zimowych w góry?
Zimowe góry są zdecydowanie mniej sprzyjającym środowiskiem niż w porze letniej, aczkolwiek wynagradzają nam to niezapomnianymi widokami ośnieżonych szczytów i tras, mniejszą ilością ludzi na szlakach, ciszą i przyjemnym, rześkim powietrzem. Zalegający śnieg, lód, niskie temperatury są czynnikami przypominającymi nam, że nawet doświadczeni wędrowcy nie pokonają twardych praw fizyki i bez odpowiedniego sprzętu szlak, który latem przeszliśmy w podstawowych, miękkich trekach, zimą może zaskoczyć obitą kością ogonową. Czym zatem kierować się przy wyborze dobrych butów na zimę w góry? Pomijając zmienne, takie jak trudność i nachylenie trasy, temperaturę, długość i intensywność wędrówki, doświadczenie piechura, jest kilka stałych elementów, którymi powinno się cechować bezpieczne i komfortowe zimowe obuwie trekkingowe:
- Wyższa cholewka. W odróżnieniu do lata, kiedy niskie buty często sprawdzą się lepiej ze względu na lekkość i oddychalność, zimą but powinien być średni (mid) lub wysoki (high). Do wyższego obuwia możemy szczelnie dopasować stuptuty i zyskać ochronę nawet przed grubą warstwą śnieżnego puchu. Po ubraniu stuptutów do niskich butów zazwyczaj tworzy się szczelina, przez którą wilgoć łatwo dostanie się do środka, a mokra stopa przy minusowych temperaturach to już nie jedynie dyskomfort, ale niebezpieczeństwo. Warto pamiętać, że wysoka cholewka to też zwiększona sztywność i stabilność buta.
- Przyczepność. Warunek konieczny do bezpiecznej wędrówki zimą, kiedy nawet niewielkie nachylenie oblodzonej trasy może skutkować natychmiastowym upadkiem. Jako rozwiązanie tego problemu część producentów stosuje w swoim obuwiu twardsze podeszwy ze specjalnym zimowym bieżnikiem, wykonane czasem z gumy, która twardnieje przy minusowych temperaturach zwiększając stabilność. Takie rozwiązanie sprawdzi się przy nieoblodzonych trasach o raczej niewysokim poziomie trudności. Zawsze natomiast warto mieć na podorędziu raczki, lub raki (w zależności od gór i stopnia trudności trasy), które zajmują niewiele miejsca, a znacząco zwiększają bezpieczeństwo.
- Wodoodporność. Podczas wędrówki zimą but ma kontakt ze śniegiem, a co za tym idzie wilgocią, praktycznie bezustannie, a przemoczona stopa przy niskich temperaturach to większe ryzyko niebezpiecznych odmrożeń. Dlatego dobre buty zimowe w góry powinny być całkowicie wodoszczelne, najlepiej z gumowym otokiem, gdyż to właśnie łączenia cholewki z podeszwą są najbardziej narażone na przepuszczanie wilgoci. Najczęściej stosowanym rozwiązaniem jest membrana, taka jak stosowana w butach Jack Wolfskin Texapore, czy popularny Gore-Tex, jednak obuwie wykonane z grubej, zaimpregnowanej skóry również ma swoich zwolenników.
- Utrzymanie komfortu termicznego. Choć podczas wędrówki stopy poprzez wysiłek generują sporo ciepła to w okresie zimowym zdarzają się warunki, kiedy zwykła zimowa skarpeta może nie wystarczyć. Producenci często oferują buty z dodatkowym ociepleniem, co jest rozwiązaniem bardzo dobrym, jednak przydatnym jedynie zimą. Istnieją również inne sposoby dogrzania stopy wewnątrz buta, o których mowa w dalszej części artykułu.
Kiedy zimą wystarczą klasyczne nieocieplane buty trekkingowe?
Czytając powyższe warunki posiadacze wysokich, nieocieplonych wielosezonowych butów mogą się uśmiechnąć na myśl o oszczędzeniu niemałej kwoty na buty zimowe i kupnie jedynie raczków. I owszem, będzie to uzasadniona radość, jednak tylko do pewnego stopnia. Obuwie wielosezonowe często bardzo dobrze sprawdzi się zimą w górach, ale jak to bywa z uniwersalnymi rzeczami – tylko w łatwych i umiarkowanych warunkach. Dlatego jeżeli chodzisz po górach raczej popularniejszymi szlakami, jako zimową destynację wybierasz Pieniny, Karkonosze czy Bieszczady i nie lubisz mieć wielu par butów to klasyczne, membranowe nieocieplone buty trekkingowe będą satysfakcjonującym wyborem przez cały rok, a zimą w towarzystwie ciepłych skarpet, suptutów i raczków powinny sprawdzić się na wielu popularnych trasach. Należy jednak pamiętać, że każdy inaczej odczuwa wpływ temperatury i dla wielu zintegrowana ocieplina w butach zimowych może znacznie zwiększać komfort. Kolejną istotną sprawą jest sztywność podeszwy, która ogranicza jeżeli chodzi o wypady na nieco bardziej wymagające szlaki. Buty całoroczne często cechują się mniejszą twardością niż zimowe, przez co nie powinno się montować do nich raków koszykowych, o czym szerzej opowiem w następnym akapicie.
Buty do raków a buty do raczków
W przypadku możliwego występowania lodu i trudniejszych warunków na szlaku można, a nawet należy wyposażyć się w nakładane na buty raczki bądź raki. Wybór tychże, a także obuwia powinien być podyktowany trudnością i nachyleniem tras. Na okazjonalne spacery w góry po uczęszczanych, dobrze utrzymanych trasach wystarczą raczki. Ten niedrogi dodatek ma również inne zalety poza zwiększaniem naszego bezpieczeństwa – zajmuje mało miejsca i można je ubrać na praktycznie każde buty trekkingowe. Przy wyborze warto wziąć rozmiary mniejsze niż noszone obuwie żeby uniknąć kłopotliwego zsuwania się nakładek. Do nieco bardziej wymagających tras bardziej przydatne będą raki koszykowe, nie wymagają one specjalnego mocowania, konieczna jest jednak podeszwa o twardości B/C – C. W przeciwnym razie złamaniu może ulec łącznik między przednią a tylną częścią raka. Półautomaty i automaty to sprzęt do tras o wysokiej trudności, który wymaga specjalnie dopasowanych butów do montażu raków (na tyle podeszwy w przypadku raków półautomatycznych, a w przypadku automatycznych – z obu stron).
Charakterystyka butów zimowych na niższe góry
Zastanawiając się jakie buty ubrać w niskie góry zimą warto dobrze przyjrzeć się tym już posiadanym. W wielu przypadkach wielosezonowe obuwie o średniej lub wysokiej cholewce, membranie i umiarkowanie twardej podeszwie mogą okazać się wystarczające po zaopatrzeniu się w raczki. Każdy jednak odczuwa zimno trochę inaczej i jest wiele osób, którym wodoszczelność i ciepła skarpeta nie wystarczą przy minusowej temperaturze. Nawiasem mówiąc, w dopasowane wielosezonowe buty może okazać się nieco trudniejszym ubranie zimowej, grubszej skarpety. Wtedy warto rozważyć obuwie z dodatkowym ociepleniem, przygotowane do dużo niższych temperatur, takie jak buty zimowe w góry Vojo 3 WT Texapore Mid (WT oznacza "winter"). Umiarkowana twardość podeszwy powoduje, że z powodzeniem mogą być wykorzystywane jako obuwie zimowe w mieście.
CZYTAJ TAKŻE:
Dobre buty na zimę w góry wysokie
Góry Wysokie to już jednak historia zupełnie inna i to w tym przypadku najczęściej można doświadczyć długiego przeglądania ofert producentów w internecie oraz skrupulatnego przymierzania każdego rozmiaru w sklepie. Dzieje się tak z kilku powodów. Po pierwsze, chcemy wybrać dobrze bo to kwestia bezpieczeństwa. Obuwie musi być twarde, o twardości B-C, posiadać odpowiedni bieżnik, zimową gumę i gwarantować stabilność przy stromszych podejściach. Przez to buty tego typu są na pozór niewygodne, wymagają „rozejścia”. Kolejnym istotnym warunkiem jest wysoka wodoodporność, konieczna ze względu na nieustający kontakt ze śniegiem i wilgocią. Ze względu na wysoką jakość i zastosowane technologie wysokogórskie buty zimowe nie są małym wydatkiem. Powinny jednak zapewniać bezpieczeństwo i niezawodność przez długie lata, dlatego warto przy zakupie wziąć pod uwagę obecność mocowania na raki. Oczywiście przyszłości nie da się przewidzieć, jeżeli jednak odczuwasz pociąg to trudnych, technicznych i stromych tras zimą to być może warto rozważyć buty z mocowaniem pod raki automatyczne lub półautomatyczne.
Sposoby na dogrzanie stóp w zimowych butach górskich
Jeżeli na szlaku wystąpią wyjątkowo mroźne warunki, lub z różnych względów wyjątkowo marzniesz w dany dzień, warto się odpowiednio przygotować. Pierwszą sprawą jest dobór właściwej skarpetki. Oczywiście zimowe będą nieco grubsze niż letnie, jednak dzięki zastosowaniu właściwych technologii i materiałów, jak wełna merynosa, obecnie producenci osiągają dobre wyniki termiczne przy mniejszej grubości niż w przeszłości. Warto zadbać też o to by skarpetki dobrze odprowadzały wilgoć, bo mokre potrafią doprowadzić do przetarć. Zimą również warto mieć w plecaku ogrzewacze turystyczne, zwane popularnie grzejkami. Najczęściej umieszcza się je w rękawiczkach, jednak z powodzeniem można użyć ich także w bucie - wersję do butów przyklejamy do skarpety . Dobrej jakości ogrzewacze chemiczne działają nawet do 10 godzin i są neutralne dla skóry.
Podsumujmy – jakie buty zabrać w góry zimą?
Jak już zdążyłeś lub zdążyłaś się zorientować, na to pytanie nie ma jednej odpowiedzi. Wszystko zależy od typu wędrówki, trudności tras, charakterystyki pasma górskiego, intensywności a także stopnia podatności na zimno i wielu innych. Koniec końców wybór właściwej pary z wielu dostępnych na rynku powinien być poprzedzony zastanowieniem się i wzięciem pod uwagę powyższych zmiennych. Tak jak każdy człowiek, tak i każda stopa jest inna i wygodny but jest sprawą mocno indywidualną, a wybór tego właściwego, mam nadzieję, będzie po lekturze artykułu choć trochę łatwiejszy.
